Włosi jako mistrzowie sztuki kamieniarskiej na przestrzeni wieków wypracowali metody oszczędnego i rozsšdnego stosowania marmuru w robotach kamieniarskich, z którymi warto się zapoznać.
Schody
W zależnoci od funkcji statycznej schody dzielš się na wspornikowe i na podporach - te ostatnie mogš być masywne lub okładzinowe. Schody wspornikowe były kiedy bardzo rozpowszechnione, jednak zostały wyparte przez konstrukcje none z żelbetu. Masywne schody na podporach stosuje się na zewnštrz w sposób ograniczony, a w wyjštkowych przypadkach także wewnštrz, w budowlach o szczególnym znaczeniu architektonicznym, w których zastosowano cenne materiały i wyrafinowane rozwišzania. Niewštpliwie można stwierdzić na podstawie obserwacji współczesnych tendencji w budownictwie, że większoć aktualnie wykonywanych schodów budowana jest jako okładzinowe. Standardowo schody majš więc stopnie proste, sš prostokštne, a do rzadkoci należy budowanie stopni zabiegowych. Omawiajšc temat schodów nie można pominšć faktu, że projektujšc je uwzględniany jest także efekt plastyczny czy kolorystyczny. Uzyskanie efektu plastycznego możliwe jest dzięki takiemu ich opracowaniu, by tworzyły monolit. Dlatego dobrze jest używać tego samego marmuru, a nawet tej samej gruboci płyt na stopień i podstopnice. Wyrane efekty kolorystyczne najpewniej osišga się przy zastosowaniu kamieni o żywej barwie, przy czym uwaga projektanta powinna być przede wszystkim skoncentrowana na podstopnicach. Sš one mniej narażone na zużycie niż stopnie i tworzš duże możliwoci kombinacji kolorystycznych marmuru. Oczywicie kombinacja kolorów stopnicy i podstopnia wymaga minimum dobrego smaku. Słów jeszcze kilka na temat schodów, wykonanych jedynie z płyt stopnicowych, spoczywajšcych na stalowej konstrukcji nonej (tzw. schodach samononych). Metal w przeważajšcej częci jest materiałem elastycznym, podczas gdy kamień ogólnie rzecz bioršc jest materiałem sztywnym. Dlatego struktury z metalu muszš posiadać oprócz koniecznej wytrzymałoci jeszcze odpowiedniš sztywnoć, jeżeli ma się uniknšć wzajemnych przesunięć obu materiałów, ucišżliwych odgłosów przy chodzeniu, a także złamań marmuru. Do wymiarowania stopni i podstopni stosuje się ogólnie następujšce wartoci we wzorze:A (podstopień) +P (stopnica) = 46 cm.W praktyce wynikajš z tego następujšce najczęciej używane wartoci stosunkowe:P = 28, 29, 30, 31 cm; A = 18, 17, 16, 15 cm. Przy schodach zabiegowych wartoci dla stopnic odnosi się do rodka stopnia. Powierzchnia stopnicy jest przy schodach wewnętrznych zwykle drobno szlifowana. Krawędzie widoczne, podstopnie i listwy obrzeży sš polerowane.
/rys. 45/Stopnice stopni posiadajš na ogół przekrój poprzeczny 3 cm i sš w przeważajšcej iloci przypadków prostokštne, posiadajš także krawędzie lekko zaokršglone. To odpowiada nie tylko nowoczesnemu smakowi, który woli prostotę, lecz uwzględnia także fakt, że całkowite zaokršglenie płaszczyzny czołowej nie tylko podnosi koszty, ale tworzy wrażenie, że stopnica ma mniejszš niż rzeczywista gruboć. Zastosowanie tego rodzaju obróbki to dodatkowy koszt również z racji koniecznoci zastosowania płyt o większej gruboci. Z tych samych powodów rezygnuje się z wystawienia stopnicy na tylnej stronie podstopnia. Stopnice wystajš normalnie 2 cm ponad podstopień. Dlatego przy gruboci płyt podstopnia 2 cm, łšczna szerokoć marmurowej stopnicyB = P + 4 cm.Jeżeli jeszcze uwzględnimy warstwę zaprawy 2 cm za podstopniem, otrzymujemy występ krawędzi stopnia z marmuru w stosunku do krawędzi stopnia z betonu wynoszšcy 6 cm. (rys. 45/1) Jeżeli zamierzeniem projektujšcego schody jest na przykład, by na jednym spoczniku schodów przednie krawędzie nadchodzšcych i stšd wychodzšcych stopni leżały na jednej linii, to wówczas konstrukcje none muszš być przesunięte w stosunku do siebie o 6 + 6 = 12 cm. Natomiast jeżeli strona przednia stopnia na spoczniku wstępujšcym ma mieć stałš szerokoć i ma służyć stamtšd wychodzšcemu podstopniowi jako powierzchnia podparcia, to przesunięcie musi być zmniejszone do 8 cm.Uwzględnienie tych szczegółów ma wielkie znaczenie przy schodach zabiegowych, przy których krawędzie stopni marmurowych sš zbieżne do centralnej osi. W takich wypadkach korzystniej jest, by wykonawcy przekazać rysunek podbudowy nonej, a nie rysunek gotowych schodów. Przestrzeń, jakš należy pozostawić na podbudowie na umieszczenie marmuru, równa jest gruboci stopnicy + 2 cm. Często pierwszy stopień wyjciowy w hali wejciowej ma wymiary większe niż inne stopnie.Czasami - przede wszystkim w miejscowociach o ostrych zimach - konieczne jest umieszczenie listew ochronnych z gumy albo ze sztucznego tworzywa.(rys. 45 4) Podstopnie posiadajš normalnie gruboć płyt 2 cm i postawione sš pionowo. Ich długoć jest mniejsza o 2 cm od stopnicy, aby te miały jednakowy występ zarówno z czoła, jak i z przodu.Przy schodach o wystroju plastycznym podstopnie posiadajš tę samš gruboć i długoć co stopnice, aby oglšdane od czoła schody wyglšdały jak cišgnšca się wstęga. /rys. 45 2/W takich przypadkach należy zadbać, by spoina między stopnicš, a stronš przedniš była niewidoczna, co można uzyskać dzięki starannemu zakitowaniu. Często czołowe strony stopni przełożone sš na płaszczyznę tynku, a ich linia podkrelona jest wtedy ciemnym pasem 1,5 2 cm. Ustawienie skone przodu stopnia poprawia jego funkcjonalnoć i ogólny wyglšd schodów. Przy ustalaniu dokładnych wymiarów podstopni należy uwzględnić szerokoć spoiny a przy prostych stopniach lekki skłon do przodu stopnicy, tak że podstopnie przycinane sš 2 3 mm wężej, niż by to należało przyjšć teoretycznie.Przy schodach zabiegowych to zmniejszenie szerokoci należy ograniczyć do około 1 mm.Policzki sš koniecznym uzupełnieniem schodów, ponieważ chroniš ciany podczas sprzštania i czyszczenia, podobnie jak to jest przy cokolikach wykładzin podłogowych. / rys. 45 5/ Cokoliki na spocznikach układane sš poziomo, podczas gdy wzdłuż schodów w formie pasków /najprostsze i najbardziej ekonomiczne rozwišzanie/ stopniami, zarówno ze spoinami pionowymi, jak i skonymi ze wznoszeniem. Dowiadczenie wprowadzenie znormalizowanej wysokoci cokolika ponad przedniš krawęd stopnia i przy płaskich wykładzinach podłóg. Wynosi ona 8 cm i stanowi kompromis między rzeczywistš ochronš, a niskimi kosztami. Przy cokolikach o stałej wysokoci 8 cm (paski) gruboć wynosi od 0,8 do 1cm. Przy innych typach 2 cm. Policzki schodów powinny być wykonane zawsze z tego materiału co podstopnie, także przy schodach dwukolorowych.
Jeżeli chodzi o dobór materiałów do wykonania schodów, to użyteczne sš tu dane właciwe dla wykładzin dla silnego i redniego ruchu. Przy budowlach luksusowych, w których ruch jest ograniczony, a schody chronione sš dywanami, również przy przednich stronach stopni i cokolikach, które majš oddziaływać przez wystrój kolorystyczny, to kryteria estetyki mogš przeważyć w stosunku do rozważań strukturalnych. Ogólnie rzecz bioršc należy wybierać kolory jasne. Z jednej strony stopnie ze względu na grę cienia bardziej oddziałujš, z drugiej strony marmury ciemne janiejš w miejscach, gdzie się więcej chodzi. Po kilku miesišcach funkcjonowania schody mogš wykazywać nierównomiernoć w kolorystyce. Jeżeli ze względów architektonicznych planowane sš schody bardzo ciemne, wtedy wyżej wymienione niedoskonałoci powinny zostać wyrównane przez umieszczenie odpowiednich ródeł wiatła i przez biegi schodowe.
Przy wykonywaniu okładzin schodów zawsze pierwszym zadaniem jest kontrola różnicy wysokoci między poszczególnymi piętrami i ustalenie ostatecznych płaszczyzn. Następnie jako punkty wyjcia dla każdego piętra montuje się pierwszy i ostatni stopień każdych schodów i dzieli się różnicę w wysokoci między tymi dwoma krawędziami przez iloć przewidzianych podstopni. W ten sposób ustala się pozycję wszystkich stopni porednich i wykonywany montaż zostaje w ten sposób uproszczony. Wolne czoła stopni muszš absolutnie znajdować się w jednej linii. Ewentualnie małe różnice między projektem, a efektywnymi wymiarami na budowie mogš zostać skompensowane przez odpowiednie nachylenie stopni.Także przy osadzaniu schodów używa się normalnej zaprawy cementowej z dodatkiem 0,100 m3 tłustego wapna na 1 m3 zaprawy. Do zamocowania stopnic zaprawa powinna być gęsta, podczas gdy do podstopni może być nieco płynna. W każdym przypadku należy podłoże pod stopień jak i tył wszystkich elementów marmurowych przed nałożeniem zaprawy nawilżyć, tak jak to się robi także przy wykładzinach podłogowych i przy okładzinach cian.Cokoliki schodów i cokoliki podłóg najlepiej montować razem ze stopnicami. Ponieważ nie można tu użyć żadnych haków żelaznych, podstopnie montuje się prowizorycznie na kawałkach cegieł zwišzanych gipsem przy pomocy klinów z drewna, zanim zaleje się je z tyłu zaprawš. Dla okrelonych materiałów (zielonych itp.) ustalanie gipsem stosuje się także do cokolików i zostawia się kilka dni tj. aż do zwišzania zaprawy. Do ochrony schodów podczas budowy stosować należy te same uwagi, co dla wykładzin podłóg.
Obramowania otworów w murach
W krajach południa Europy szeroko stosowane sš obramowania marmurem otworów w cianach. Kiedy były one ograniczone do frontonów sklepów i do głównych portali budynków w pewnym stylu. Teraz stosuje się je także do okien i drzwi balkonowych. O nich należy powiedzieć, że w budowli nowoczesnej zbudowanej zgodnie ze sztukš budowlanš sš one nie tylko konieczne, lecz także bardzo ekonomiczne. Poza tym wzbogacajš one każdš budowlę pod względem estetycznym.
Obramowania okienne składajš się z parapetu, policzka okiennego albo słupka okiennego, które spoczywajš na parapecie i z nadproża okiennego, które ze swej strony spoczywa na słupku okiennym. Przy obramowaniach drzwi balkonowych parapet okienny zastšpiony jest progiem. Zarówno parapety, jak i progi muszš posiadać skłon do przodu co najmniej 0,5 cm, aby woda mogła spływać. /rys.46 a/ Listwa ograniczajšca powinna mieć 1 cm wysokoci - stanowi wówczas znakomite zabezpieczenie przed przedostawaniem się wody deszczowej do wnętrza. Jeżeli chodzi o ten wzglšd, to idealnym rozwišzaniem byłyby tu także parapety i progi w formie płyty wannowej, która posiada tę zaletę, że odprowadza na zewnštrz całš wodę, a równoczenie stanowi oparcie dla pionowych policzków okna./rys.46 b/Wadš sš tylko wysokie koszty produkcji tych parapetów, ponieważ użyte muszš być grubsze płyty, których produkcja jest ponadto skomplikowana. Dlatego parapety w formie wannowej używa się normalnie tylko w budowlach kategorii luksusowej. Znaczne obniżenie kosztów uzyskuje się, jeżeli zrezygnuje się z bocznych podwyższeń, na których spoczywajš obramowania okien. Listwę oporowš parapetu uzyskuje się wtedy z samej płyty /rys.46 c/albo częciej jeszcze stosuje się gzymsy z listwami oporowymi. /rys.46 D, e/W pierwszym przypadku można uzyskać zarówno listwę oporowš, jak i ukos (jak przy parapetach z płyt wannowych z pełnej gruboci płyty albo przy pomocy takiego wyjcia jak skony montaż płyty). W ostatnim przypadku przy pomocy takiego samego sposobu stosujemy płytę, do której już wpuszczono w warsztacie listwę oporowš z innego marmuru. Płyty mogš być dostarczane już z przelotowym rowkiem, do którego robotnicy na budowie zamocujš listwę ze sztucznych żywic albo odpornego na korozję metalu przy pomocy zaprawy, tak że powstanie listwa oporowa. W obu przypadkach parapety powinny mieć na czołowej stronie dwa krótkie rowki, które zapobiegałyby przekroczeniu wody na bokach i tworzeniu się brzydkich, brudnych ladów okapowych na elewacji. Dla zapobiegania temu zjawisku zaopatruje się parapety wzdłuż czołowej strony w kapinos o odpowiednich wymiarach. Oczywicie działanie kapinosu jest tym skuteczniejsze im dalej wystaje parapet poza płaszczyznę elewacji (tynk i okładzina cienna). Występ nie może być mniejszy niż 3 cm, ale na wszelki wypadek pożšdany byłby 4-5 cm. Przy bocznych częciach obramowań i przy nadprożach wystarcza występ 2-3 cm. Przy parapetach z przelotowš listwš jest konieczne odpowiednie przycięcie dolnego czoła częci bocznych.
Normalnie stosuje się najmniejszš gruboć 3 cm, o ile to odpowiada wymiarom obramowania i rodzajowi materiału. Dla parapetów o poziomej powierzchni podpory gruboć płyt musi zostać zwiększona o wysokoć listwy oporowej i skos. Dobór materiału musi być przeprowadzony według tych samych ale ostrzej stosowanych zasad, które stosuje się przy okładzinach ciennych, przy czym należy uwzględnić także fakt, że chodzi tu o częci, które przy porównaniu do ich długoci posiadajš ograniczonš szerokoć.
Osadzanie
Do osadzania parapetów nie sš potrzebne specjalne wskazówki. Jeżeli natomiast chodzi o częci boczne, to zaleca się zamocowanie ich zawsze przy pomocy dwóch strzemion przytrzymujšcych z nie rdzewiejšcego metalu, a mianowicie po jednym na czole dolnym i górnym. Natomiast nadproże zamocowane zostaje tylko przy pomocy dwóch punktów z zaprawy, po dobrym zaklinowaniu go odpadami kamienia na miejscach podparcia na częciach bocznych. Należy uważać, aby nadproże nie było obcišżone. Stosowane płyty sš najczęciej szlifowane.
Nadproża okienne na wielkie przewity (rozpiętoci)
Jeżeli nadproże okienne wykazuje w stosunku do przekroju poprzecznego i do wytrzymałoci materiału za wielkš rozpiętoć, wówczas dobrze jest, jeżeli zostanie ono wykonane z trzech częci: częć rodkowa powinna mieć kształt kamienia zwornikowego sklepienia, spoczywajšcego na bocznych częciach, które ze swej strony zamocowane sš przy pomocy haków i zbrojenia na nonych belkach z betonu albo żelaza, jak to przedstawiono na rys. 46 g.(Rys. 46 g)W danym przypadku można także częć rodkowš zawiesić na konstrukcji nonej. Takie ukształtowanie ma jeszcze tę korzyć, że w przypadku obcišżenia, nastšpi pewne odkształcenie i że uniknie się niebezpieczeństwa pęknięć.
W tym przypadku chodzi o płyty marmurowe, które umieszczone sš wewnštrz pomieszczeń przed oknami. Ich szerokie rozpowszechnienie jest usprawiedliwione przez fakt, że się nie odkształcajš z powodu ciepła kaloryferów i wilgoci. Poza tym łatwo je utrzymać w czystoci, jednoczenie nadajš pomieszczeniu cech wytwornoci. Mogš być stosowane płyty o gruboci 2 cm, jeżeli chodzi o parapety podparte o długoci nie przekraczajšcej 1 m. W innych przypadkach konieczne będš płyty o gruboci 3 cm i więcej, aby w pewnych okolicznociach mogły unieć bezpiecznie jednš osobę przy wykonywaniu prac porzšdkowych. Normalnie parapety wewnętrzne wystajš na boki i do przodu 2-3 cm ponad powierzchnię tynku. Częci widoczne sš zawsze polerowane. Pierwszeństwo daje się materiałom zbitym, które mogš być bardzo dekoracyjne. Jeżeli zachodzi obawa tworzenia się większych iloci kondensatu na oknach, to na płycie od strony okna należy przewidzieć rynnę odprowadzajšcš skropliny. Profil meniskowy ma przy takim rowku tę zaletę, że można go równoczenie łatwo czycić.
Zastosowanie specjalne
Wród różnych zastosowań marmuru na wyróżnienie i specjalnš uwagę zasługujš:
Okładziny słupów i filarów
Przy wyborze materiałów na okładziny słupów i filarów na wolnym powietrzu, jak np. na peronach, należy stosować rozwišzania materiałowe, jak przy wykładzinach zewnętrznych. Dla wykładzin wewnętrznych wybór można rozszerzyć na dekoracyjne rodzaje marmurów, które powinny odznaczać się wystarczajšcš odpornociš na działania atmosferyczne oraz muszš być dobrane starannie pod względem wytrzymałoci. Dobre wyniki uzyskano przy połšczeniu metalu z marmurem, jak np. w porcie lotniczym Orly w Paryżu. Odnonie gruboci okładzin należy przestrzec przed błędem dobierania ich tylko w rozmiarze 2 cm na okładziny filarów, które narażone sš przecież na stałe uszkodzenia mechaniczne, jak to ma miejsce choćby w przypadku dworców kolejowych. Należy więc wybierać materiał o gruboci co najmniej 3 cm. Do pomieszczeń wewnętrznych należy uważać gruboć materiału 2 cm jako dopuszczalnš, o ile chodzi o wykonania, które nie sš narażone na pchnięcia bšd uderzenia i o ile nie przekraczajš wysokoci 4-4,5 m. We wszystkich innych przypadkach zaleca się gruboć materiału co najmniej 3 cm. Zakotwienie powinno być tego samego typu co przy wykładzinach cian zewnętrznych. Spoiny poziome mogš mieć kształt normalny. Okładzina musi być nieodzownie zakończona 4-5 cm przed sufitem, przez co powstaje szyjka, która ułatwia wlanie zaprawy wypełniajšcej i która działa jak konieczna szczelina dylatacyjna. Dla obłożenia cylindrycznych słupów pokazane sš na rys. 48 dwie możliwoci rozwišzania: pierwsza (a) z pasków marmurowych, które oddzielone sš spoinami z zaprawy (stosunkowo tania); druga (b) jest raczej kosztowna ale oddziałuje wytworniej ze swoimi formowanymi listwami i zakładkami, które całkowicie przykrywajš pionowe spoiny. W drugim przypadku muszš być dobrane z koniecznoci cenne, mało albo w ogóle nie użylone rodzaje marmurów.(Rys. 48)
Kominki
W ostatnich latach wróciły one do łask i budowane sš chętnie stanowišc przeciwieństwo centralnego ogrzewania. Wprowadzajš do wyposażonych w nie pomieszczeń atmosferę intymnoci i domowego ciepła. W kominkach wszystkie częci mogš być wykonane z marmuru: cokoły, boki, obramowanie otworu paleniska, zadaszenie. Najbardziej dekoracyjnš częciš jest bez wštpienia obramowanie otworu na palenisko, następnie daszek i wreszcie podstawa. W pewnych sytuacjach w kominkach pasujš opaski bez obramowania. Obramowanie może oczywicie być obrobione masywnie. Ale można osišgnšć także znakomite oddziaływanie i odczuwalnš oszczędnoć, gdy naklei się małe kawałki na płyty podkładowe. Rysunek 49 pokazuje tu kilka pomysłów. Podobne chwyty można normalnie zastosować także do portali wejciowych. Przy wyborze materiałów nie sprawi trudnoci dostosowanie się do osobistego smaku, tylko oczywicie rodzaj kamienia musi się nadawać do obróbki i przeróbki. (Rys. 49)
cianki na garderobę
Jest to najnowsze zastosowanie marmuru, które ma szanse na upowszechnienie z uwagi na swojš atrakcyjnoć i stosunkowo niewielki koszt. Poza tym rozwišzanie to z higienicznego punktu widzenia jest naprawdę nie do pobicia, a w końcu jest ono także dekoracyjne, ponieważ cianki umieszczone sš w pomieszczeniu wejciowym, gdzie każdy, kto przychodzi do domu natychmiast je widzi i podziwia. Oczywicie wybrać trzeba najcenniejsze rodzaje marmurów nie wykluczajšc także onyksu a kolorystyka musi być dostosowana do architektury pomieszczeń (wykładzina podłóg, materiał na drzwi i okna itd.). Stosowane powinny być płyty o gruboci 2 cm w pełnej wysokoci, a wszystkie widoczne powierzchnie powinny mieć wysoki poler. Należy je ułożyć w symetrii ksišżkowej, jeżeli rodzaj użylenia na to pozwala albo usprawiedliwia. W istocie chodzi tu o okładzinę ciennš, która jest dobrze zakotwiona w cianie i posiada z tyłu pełnš zalewkę z zaprawy. Optymalna wysokoć wynosi tu 175 cm. Szerokoć dobiera się odpowiednio do ciany, jaka stoi do dyspozycji, albo odpowiednio do liczby haków na ubrania, jakš zamierza się zamontować. Haki umieszcza się w odstępach około 30 cm i mocuje rubami z nierdzewnego metalu. Majš one być tak długie, aby przy pomocy umieszczonej na końcu przeciwnakrętki mogły przyczynić się bezporednio do ich zakotwienia w murze./Rys.49 g/Ponad pionowš okładzinš ciany umieszcza się solidnš również 2 cm grubš półeczkę z dobrze zaokršglonymi krawędziami, która występuje około 20 cm przed cianę i która jest co najmniej na 6-7 cm głęboko zakotwiona w murze. Ta półeczka służy na położenie kapeluszy, teczek, pakunków itd. W pewnych przypadkach daje się pierwszeństwo hakom wielocelowym na ubrania i kapelusze. Takie cianki na garderobę można bardzo łatwo oczycić, a włanie ten czynnik higieny przemawia za montażem stałych cianek na garderobę w hotelach, restauracjach, szkołach i innych wspólnych pomieszczeniach. Oczywicie wybór marmuru należy dopasować do charakteru, jaki się chce nadać pomieszczeniu. W każdym przypadku jest jednak ważne, że chodzi tu o zmywalny materiał z bardzo niskim współczynnikiem nasiškliwoci.
Podpisy pod rysunki
Rys.45.
1. Schemat stopnia. P = teoretyczna powierzchnia stopnia; A = ogólna wysokoć stopnia; B = nona struktura żelbetonowa; m = zaprawa; r = linia stopnia; M = marmur.
2. Stopień z plastycznym rozwišzaniem stopnicy.
3. Schematyczny plan osadzenia prostych stopnic.
4. Schemat powierzchni użytkowej stopnic z zastosowaniem wkładek gumowych.
5. Różne typy cokolików przyciennych schodowych: a = prosty; b = wysokoć stopnia; c = skony z pionowš spoinš; d = skony z ukonš spoinš.
Rys.46.
a) parapet okienny zewnętrzny przekrój pionowy,
b) parapet zewnętrzny wanny,
c) parapet okienny ze spadkiem wyprofilowanym,
d) parapet okienny ze spadkiem z listwš z marmuru,
e) parapet okienny z listwš metalowš,
f) parapet widok z góry,
g) małe wodne kanaliki,
h) schemat zawieszenia okiennego nadproża w wietle otworu z nonš strukturš balkonu
Rys.47.
Port lotniczy Orly w Paryżu. Okładzina słupów z serpentynitu i aluminium.
Rys.48.
Okładzina słupów (P) i okładzina kolumn (C); B = beton; M = marmur; m = zaprawa; a = okładzina z pasków; b = okładzina z segmentów.
Rys.49.
Powyżej: obramowanie kominka z masywnych elementów w dwóch wariantach: C i C`
Poniżej: cianka na garderobę z płyt marmuru
Przy opracowaniu tekstu korzystano:
Technischer Führer für den Rationellen Einsatz von Marmor
Parapety wewnętrzne
Gruboci płyt i materiały
Rozwišzania konstrukcyjne
Osadzanie stopni marmurowych
Wybór materiału
Szczegóły konstrukcyjne
Skorzystaj z naszej prenumeraty.
Zamów całoroczną prenumeratę Świata Kamienia!
45-837 Opole, ul. Wspólna 26 woj. Opolskie Tel. +48 77 402 41 70 Biuro reklamy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. Redakcja: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. |