PETRA – MIASTO WYKUTE W PIASKOWCU

Szczegóły

Opublikowano: niedziela, 20, listopad 2011 15:36

Starożytna metropolia była zamieszkiwana jeszcze przed pojawieniem się Nabadejczyków. Jednakże jej pierwotni mieszkańcy to głównie plemiona koczownicze. Rozkwit Petry nastąpił wraz z ze wzrostem znaczenia węzłów komunikacyjnych i handlowych, które przebiegały z Indii i Europy na tereny Arabii i Afryki Północnej. To właśnie tutaj zaopatrywano karawany w wodę i inne niezbędne środki w trakcie podróży. Z czasem skalne miasto stało się jednym z głównych centrów handlowych w regionie co pozwoliło mieszkańcom uzyskiwać spore dochody z tytułu różnych opłat.

Tajemnicze miasto wykute w piaskowcu leży w południowo-zachodniej części Jordanii. Petra znajduje się półpustynnym terenie wyżynnym. Otaczają ją ciągnące się na odległość ok. 1,6 km ze wschodu na zachód i z północy na południe skały, które są  częścią masywu Dżabal asz-Szara.

Rosnąca populacją na początku znajdywała schronienie w namiotach, tworzących dość luźne obozowisko wśród skał, oraz w naturalnych jaskiniach, których w dolinie Petry nigdy nie brakowało. Jednakże wraz ze zmianą sposobu życia z koczowniczego na osiadły oraz wzrostem zamożności mieszkańców, zaczęto budować płaskie, białe budynki które po dziś dzień można wiele zobaczyć na terenie Jordanii.

Miasto rozrastało się stopniowo. Gwałtowny przyrost mieszkańców spowodował jednak poważne kłopoty z dostępem do bieżącej wody. Dlatego też Nabatejczycy musieli rozbudować system wodociągów i cystern skalnych, by magazynować wodę dla wciąż rosnącej populację miasta.

Samo miasto przypominało swego rodzaju osiedle wykute w piaskowej skale. Jednakże jest to spore uproszczenie. Ponieważ znajdowały się tutaj liczne budowle począwszy od świątyń i pałaców, a skończywszy na okazałych grobowcach. Włodarze miasta zadbali również o rozwój kulturalny mieszkańców. Dlatego też znajdował się tu także teatr będący  jedną z najbardziej spektakularnych budowli miasta.

Pomimo tego że Petra nie jest typowym miastem, to  pod wieloma względami przypominała inne metropolie swojej epoki. Wynikało to z faktu iż,  Nabatejczycy, którzy byli  ludem koczowniczym, nie mającym tradycji architektonicznych, dlatego też spotykamy tutaj tak wiele zapożyczeń z  innych kultur. To kolejna cecha charakterystyczna dla Petry - skrzyżowanie stylów architektonicznych egipskich, syryjskich, hellenistycznych oraz rzymskich. Pomimo tych wszystkich zapożyczeń , Nabatejczykom udało się wypracować ich własny, oryginalny styl. Dlatego też  architektonicznym rozwoju Petry wyróżnia się trzy okresy: nabatejski od III do II wieku p.n.e.; hellenistyczny od  I wieku p.n.e.  do  I wieku n.e. oraz rzymski od II-III wieku.

W okresie swojego „złotego wieku” główny trakt Petry  (cardo maximus), wyłożony został  białym kamieniem podobnie jak jego  wiele jej bocznych odnóg. Tuż powyżej głównej ulicy na tarasach zbudowano były trzy duże rynki - były to miejscowe centra handlu często otoczone sklepami.  

Bez wątpienia najcenniejszym zabytkiem tej starożytnej metropolii jest Skarbiec ( nazywany Khazne al-Firaun). Oprócz tego terytorium miasta znajdował się teatr, świątynia i grobowce. Teatr to jeden z największych obiektów w Petrze. Podczas spektaklu na jego widowi mogło zasiąść od 6 do 10 tysięcy widzów.  Ta „świątynia sztuki” została wybudowana najprawdopodobniej w I wieku n.e.. Jednakże jak twierdzą archeolodzy został on znacznie rozbudowany po zajęciu Petry przez rzymskiego wodza – Trajana.

Wśród wspomnianych wyżej  grobowców znajdziemy także miejsca spoczynku władców.  Jednym z nich jest powstały w I - II wieku n.e - Khazneh, który nazywany jest czasem El Khazneh Faraoun  czyli po prostu  Skarbcem Faraona. Można pokusić się o stwierdzenie, że to sztandarowy i najsłynniejszy zabytek Petry, wykuty to grobowiec któregoś z władców Petry – najprawdopodobniej Aretasa IV lub jego żony. Ponadto na tzw. Ścianie Królewskiej znajdującej się w kompleksie wielkiego zespołu grobowców królewskich znajdziemy „Grób Urny”, „Grób Jedwabny”, „Grób Koryncki” i monumentalny „Grób Pałacowy”.

Kolejna intrygująca zwiedzających budowla to Deir (klasztor) jego nazwa wywodzi się z okresu bizantyjskiego. Właśnie w tym czasie znajdował tutaj  klasztor chrześcijański. Budowla na pierwszy rzut oka może wydawać się nieco podobna do Khazneh, jednakże od wspomnianej jest  znacznie większa bardziej majestatyczna.

Stąpając po tych tajemniczych ruinach i stosach kamieni czuje się magię otaczającą to miejsce, niezwykłe wrażenie robi Kasr al Bint Faraoun, czyli Pałac Córki Faraonanazwyany też świątynią Duszary  - lokalnego bóstwa Nabatejczyków. To miesce kultu zostało zbudowane z piaskowca tuż przed naszą erą.

Na koniec warto wspomnieć grobowcu namiestnika rzymskiego - Titusa Aniniusa Sextiusa Florentinusa. Imponujący sarkofag znajduje w północnej części miasta i jest jedenym z najbardziej znanych tutejszych zabytków związanych bezpośrednio z Rzymianami. Oprócz wspomnianego mauzoleum na terenie Petry archeolodzy odkryli dość liczne groby legionistów. To pozostałości po latach okupacji miasta przez rzymian. To właśnie oni jako pierwsi zdobyli Petrę, która przez lata długo i skutecznie odpierała ataki sąsiednich władców, m.in. hellenistycznych czy króla Judei, Heroda. Przez pierwsze lata panowania rzymian miasto pozostawało z nimi w ścisłym sojuszu, lecz formalnie posiadało status niezależności. Dopiero w 106 r., za panowania cesarza Trajana, Petra została zdobyta przez rzymian po czym anektowano ją włączając do Cesartswa.

W latach późniejszych szybko rozwinęło się tu chrześcijaństwo, które było dominującą religią aż do VII w., kiedy tereny te zajęli muzułmanie. Niestety arabski agresor znacząco przyczynił się do upadku miasta. Kolejne stulecia to stopniowy upadek Petry. Przetaczały się tędy wyprawy krzyżowe oraz armie Saladyna łupiąc i grabiąc co się dało, i  „skalne miasto” nigdy już nie powróciło do dawnej świetności. A wraz z upływem lat traciło na znaczeniu i z czasem po prostu o nim zapomniano.

Petra została ponownie „odkryta” dla świata w roku 1812 przez Szwajcara Johanna Luisa Burkhardta. Zaskarbił on sobie zaufanie lokalnej społeczności Beduinów, którzy  strzegli wejścia do doliny przed obcymi przybyszami. Jednakże wykopaliska i badania archeologiczne wykopaliska zaczęły dopiero w   w 1929 r., natomiast centralną część miasta naukowcy odkopali w roku 1958.

Daniel Świeszczak
Fot. Wikipedia