WYBRANO PROJEKT POMNIKA W SMOLEŃSKU

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 10, kwiecień 2012 09:39

Wysoki, czarny, popękany mur z ciemnego granitu, otwierający się na plac wykonany z tego samego rodzaju kamienia – tak będzie wyglądał Pomnik Ofiar Katastrofy Smoleńskiej. Zwycięski projekt został wyłoniony w drodze konkursu. Zaprezentowano go kilka dni temu w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Pomnik ma powstać kilkadziesiąt metrów od lotniska, koło miejsca gdzie 10 kwietnia 2010 roku rozbił się rządowy samolot z ponad 90 osobami na pokładzie, w tym prezydentem RP Lechem Kaczyńskim i jego żoną Marią. Odsłonięcie pomnika zaplanowano podczas obchodów trzeciej rocznicy katastrofy.

Projekt wybrało międzynarodowe jury pod przewodnictwem rzeźbiarza Adama Myjaka. Pierwszą nagrodę przyznano zespołowi, w którego skład wchodzą Andrzej Sołyga (również współautor pomników w Lesie Katyńskim i w Bełżcu), Dariusz Śmiechowski oraz Dariusz Komorek. Natomiast drugie miejsce zajął projekt autorstwa Jeremiego T. Królikowskiego, Krzysztofa Ozimka, Mateusza Ozimka i Jana Mazura.

Ta koncepcja, to leżący kamień z wyrytym prawosławnym krzyżem otoczony szpalerem drzew. Trzecią lokatę przyznano projektowi, który zakładał pole w kształcie krzyża wypełnione lasem strzaskanych kolumn. Jego autorem Tomasz Tomaszewski. Ponadto jury przyznało cztery wyróżnienia. W sumie oceniono 88 prac.

Zwycięska koncepcja to projekt minimalistyczny. Jak podkreśliło jury jej autorzy w pełni uszanowali autentyczność miejsca, zadbali o ochronę strefy przynależnej ofiarom, podkreślili dramaturgię drogi oraz przestrzeń na metafizyki śmierci, za koncepcję zagospodarowania przestrzennego. Ponadto nie ingerowali w istniejące już symbole, czyli krzyż postawiony spontanicznie, czy też pamiątkowy kamień. Z jednej strony muru znajduje się miejsce, w którym samolot wbił się w ziemię, i rosną połamane przez jego upadek brzozy.

Przebieg ściany jest zapisem kierunku ostatniej fazy przemieszczania się samolotu ze wschodu na zachód Wysoki, czarny, popękany mur z ciemnego granitu, z wypisanymi nazwiskami ofiar o nagrobnym, cmentarnym charakterze stanowi jednocześnie granicę. Oddziela ona przestań na część sakralną (teren, na którym rozproszone były szczątki) oraz na część publiczną Mur w pewnym momencie się przerywa, wchodzimy na platformę wykonaną z granitu i przed nami rozpościera się tylko niebo i krajobraz miejsca katastrofy.

Projekt ma charakter bardziej architektoniczny, aniżeli rzeźbiarski. Jak wspomniano wcześniej mur będzie wykonany z czarnych granitowych płyt o wymiarach: 1,6 m x 2,0 m. Będą one podzielone na segmenty szczelinami z zainstalowanym oświetleniem punktowym skierowanym w górę, na płaszczyznę cięcia. Natomiast granitowe płyty ułożone na placu będą miały wymiary 1,6 m x 1,6 m x 0,1 m. Konkurs określał maksymalną wysokość pomnika na pięć metrów;  natomiast zwycięski projekt ma nie więcej niż dwa.

Za zrealizowanie wybranej koncepcji odpowiada polskie Ministerstwo Kultury. Jak woniano wcześniej jego odsłonięcie planowane jest na 10 kwietnia 2013 roku, tą informację potwierdził na konferencji prasowej minister Bogdan Zdrojewski. Poinformował też, iż koszty budowy pomnika poniesie strona polska.  Strona rosyjska zadeklarowała pokrycie kosztów przygotowania otoczenia, w tym przewidzianej budowy parkingu.

Daniel Świeszczak