KAMIEŃ WPISANY W CODZIENNOŚĆ

Details

Published on Friday, 23 December 2011 17:10

Zadając pytanie jak dzisiaj stosuje się kamień w architekturze trzeba sobie najpierw odpowiedzieć  czym jest sama architektura? Najprościej można to ująć w kilku słowach: architektura jest sztuką kształtowania przestrzeni. Sztuka ta wynika z dążeń i oczekiwań ludzi zależnie od czasu i miejsca, w którym żyją. Również współczesna architektura wynika z naszych oczekiwań, sposobu życia, nowych możliwości jakie niosą za sobą obecne czasy. A jaki jest czas, w którym żyjemy? Bez wątpienia jest to czas szybkiego życia, czas biegu, pędu, ogromnego przepływu informacji.

Wokół nas powstaje przestrzeń łatwych i szybkich rozwiązań - placów wyłożonych kostką betonową, budynków z tynkiem na siatce. Taka architektura wynika z potrzeby chwili, jednak nie jest odpowiedzią na faktyczne potrzeby współczesnego człowieka. Nieśmiało próbuje przez to wszystko przebić się do głosu potrzeba kontaktu z naturą, potrzeba powrotu do ciszy, równowagi, harmonii. Coraz częściej spotykamy fragmenty miast wydarte z tego betonowo-styropianowego kontekstu, przestrzeń przemyślaną, stworzoną dla człowieka. Odbicie tej idei widać m.in. w powrocie do naturalnych materiałów. Jednym  z nich jest kamień. Jako najtrwalszy materiał, a jednocześnie idealnie nadający się do kształtowania w dowolne formy, nieprzerwanie od tysięcy lat jest stosowany w architekturze.

We współczesnej architekturze polskiej obserwujemy zmianę podejścia do tego materiału. O ile w latach 90-tych był używany rzadko, raczej dla podkreślenia rangi obiektu np. w bankach. Kamień był celem sam w sobie, rzadko odkrywano jego potencjał, stosowano go najczęściej w formie jednolitej polerowanej okładziny we wnętrzach lub płytowej okładziny elewacji. Dzisiaj jest traktowany jako środek do osiągnięcia zamierzonego celu wizualnego.


PO PIERWSZE NATURALNOŚĆ

Wracając do naszego pytania w jaki sposób stosuje się kamień dzisiaj w architekturze chciałabym wyjść od jego najważniejszej cechy –naturalności. Kamień, w którego strukturę człowiek ingerował w bardzo niewielkim stopniu sprawdza się doskonale jeśli chcemy  stworzyć obiekty wpisujące się w otoczenie. Stosowanie rodzimych materiałów w architekturze jest ważnym nurtem, mającym na celu budowanie tożsamości danego miejsca. Stanowi przedłużenie tradycji budowlanych i wyróżnia region na tle innych regionów. Myślę, że wiele przykładów tego kierunki odnajdziemy np. w Żelazowej Woli.

Projekt na koncepcję architektoniczną zagospodarowania terenu zespołu Dworsko-Parkowego w Żelazowej Woli został wyłoniony w drodze konkursu, który wygrała firma Stelmach i Partnerzy Sp. z o.o. z Lublina. Wydaje się, że o wyniku przesądziło nowatorskie podejście architekta do tradycji regionu. W zespole obiektów zastosował on kamień jaki znajduje się na otaczających park polach. Mury i słupy budynków wykonane zostały z granitowych głazów. Architekt połączył kamień z drewnem, szkłem, stalą i betonem uzyskując symbiozę tradycji i współczesności. Kamień stanowi tutaj element łączący historię miejsca ze współczesnością  a jednocześnie mocno definiuje charakter budynku.

Stosowanie kamienia poddanego obróbce człowieka jest domeną krajów, gdzie występuje on jako naturalny budulec np. w Hiszpanii, Włoszech czy krajach Skandynawskich. Skandynawia jest nam bliższa ze względu na bogate złoża granitu, który występuje również w Polsce. W krajach skandynawskich zwracają uwagę bardzo starannie wykonane w kamieniu detale i mała architektura. Jej elementy często sprawiają wrażenie zabawy fakturą i formą przy czym są bardzo funkcjonalne.

Jako swobodną zabawę kamieniem można potraktować projekt fontanny na placu publicznym również na Akker Brygge w Oslo. Widać, że projektant tworzył tę przestrzeń z myślą o korzystających z niej ludziach. Ujęta w nieco zabawną formę zestawionych ze sobą  kamiennych rzeźb przypominających wykopaliska  geologiczne spełnia kilka funkcji- jest miejscem zabawy dla dzieci, akcentem na placu, i pozwala się ochłodzić w słoneczny letni dzień. Kamień kojarzący się nam zazwyczaj z czymś twardym i zimnym jest tutaj potraktowany jak duża zabawka edukacyjna dla dzieci z informacją o skamielinach. Zróżnicowanie form i kolorów poszczególnych elementów podkreśla dodatkowo ten niezobowiązujący charakter zachęcający do zabawy.

SZLACHETNY MATERIAŁ

Kamień najchętniej jest stosowany w przestrzeni publicznej, ze względu na jego wyjątkową wytrzymałość i walory estetyczne przewyższające inne materiały. Pozwala tworzyć różnokolorowe i wzorzyste posadzki stanowiące swego rodzaju kobierce naszych placów. Obecnie co raz częściej odchodzimy od idei jednolitej posadzki kamiennej na rzecz przemyślanej. To sprawia, ze miejski plac staje się bliższy człowiekowi, powierzchnia po której chodzi ma wymiar dający się ogarnąć wzrokiem, w czym pomagają pojawiające się w posadzce akcenty. Place stają się salonami miejskimi, gdzie ludzie z przyjemnością spędzają czas.

Kolejną cecha kamienia jest niewątpliwie szlachetność tego materiału. Zarówno elementy małej architektury jak i duże obiekty wykonane z kamienia odznaczają się wysoką jakością. Stanowią one trwały i zdecydowany element przestrzeni. Ta cecha kamienia została doceniona przez ludzi już od wieków i dlatego to z kamienia stawiano pomniki zarówno sobie, bogom jak i sztuce dla podkreślenia zasług lub szczególnego miejsca w świadomości społeczeństwa.

We współczesnej architekturze nurt ten się utrzymał. Nadal obok eksperymentów z innymi materiałami kamień jest tym, który zdaje się najcelniej uwiecznić to, co jest ulotne. Przykładem może tutaj być nowy gmach Opery w Oslo. Piękny biały, marmurowy okręt, który osiadł na brzegu fiordu. Kamień stal się tutaj jego kadłubem i pokładem na który prowadzą szeroko opadające rampy. Cała bryła zewnętrzna została wyłożona ponad 30 tysiącami marmurowych płyt.

Olśniewająca biel marmuru skrywa w sobie wspaniałą sztukę jaką jest opera. Metafora wykuta przez setki rzemieślników wg projektu pracowni  Snohetta. Z bliska widać, że każda płyta dziedzińców i pochylni jest opracowana indywidulanie. Płyty są prążkowane pod rożnym kątem, groszkowane i zestawiane ze sobą również po różnymi kątami. Pozornie jednolite płyty kamienne tworzą wzór z linii i faktur. Komisja Europejska i Fundacja Miesa van der Rohe przyznała w 2009 roku gmachowi opery najwyższą nagrodę.

Arch. Monika Maślanka-Kozikowska

Pełna wersja artykułu dostępna jest w wersji papierowej - zaprenumeruj teraz Świat Kamienia

• < Prev
• Next >