WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT KAMIENIARSKICH (I)
Warunki techniczne wykonania i odbioru robót kamieniarskich (cz.I)
W praktyce często można spotkać się z niepełną znajomością przepisów techniczno-budowlanych zawartych w warunkach technicznych wykonania i odbioru robót kamieniarskich. Warto więc przypomnieć, że „warunki techniczne” opracowano w zespole Zdzisław Bara, Józef Maślaniec w 1990 roku w Instytucie Techniki Budowlanej. Są one zawarte w tomie I publikacji pt. „Budownictwo Ogólne, cz. IV” wydanej przez wydawnictwo Arkady w 1990 r. w nakładzie 25 tys. egzemplarzy i dotyczą podstawowych wymagań w zakresie wykonywania robót kamieniarskich i ich odbioru w budownictwie mieszkaniowym, użyteczności publicznej i przemysłowym, umożliwiają wykonanie tych robót prawidłowo pod względem technicznym i na wymaganym poziomie jakościowym. Zawierają także zasady wykonywania odbiorów międzyoperacyjnych oraz kryteria oceny jakości i odbioru końcowego wykonanej okładziny. Wobec stałego wzrostu zastosowania kamienia w robotach wykończeniowych w budownictwie wydaje się, że istnieje potrzeba szerszego upowszechnienia tych warunków – uzupełnionych wykazem aktualnych warunków na wyroby z kamienia naturalnego – wśród wykonawców robót kamieniarskich, Czytelników „Świata Kamienia”.
Okładziny zewnętrzne i wewnętrzne
Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonywania i odbioru ściennych okładzin zewnętrznych i wewnętrznych na podłożu lub podkładzie, mających cel ochronny lub dekoracyjny, z materiałów w postaci okładzin z kamienia naturalnego i płytek ceramicznych, materiałów rulonowych lub mas do okładzin bezspoinowych.
Zakres stosowania
1. Wymagania techniczne dotyczą robót okładzinowych wykonywanych na powierzchni podłoża (ścianach, filtrach, stropach itp. elementach budowli). Wykładzina dekoracyjna lub ochronna może być użyta w postaci płyt, arkuszy lub materiałów rulonowych. Przytwierdzana jest do podłoża w sposób dostosowany do danego rodzaju wykładziny i podłoża.
2. Wymagania i warunki techniczne podane w opracowaniu nie dotyczą robót okładzinowych, jeżeli okładzina jest połączona konstrukcyjnie z podłożem i tworzy z nim konstrukcję zespoloną, przenoszącą działające na nią obciążenia, np. okładziny licowe cokołów.
Dokumentacja techniczna
1. Dokumentacja techniczna powinna być opracowana zgodnie z wymaganiami podanymi w rozdz. 1 oraz powinna określać:
a) rodzaj podłoża (np. cegła, pustaki, gazobeton, żelbetowy prefabrykat) i jego wytrzymałość, grubość ścian (istotne dla ustalenia zamocowania i metody układania), rodzaj izolacji termicznych i przeciwwilgociowych oraz dylatacje konstrukcyjne i technologiczne,
b) rodzaj materiału okładzinowego, kształt, format i wymiary elementów okładzinowych, rozkład i układ elementów z podaniem ich wymiarów, obróbką płaszczyzn i boków, przekrojami i detalami połączeń,
c) sposób zakotwień lub zamocowania do podłoża i elementów między sobą, z podaniem typów połączeń lub użytej metody zamocowań; wymagane jest wykonanie zestawienia elementów kotwiących z ich technologicznym uzasadnieniem i przeprowadzeniem statycznych i wytrzymałościowych obliczeń, jeśli taka potrzeba zachodzi,
d) rodzaj styków i sposób ich wykonania w układzie międzyelementowym i w stosunku do podłoża; rysunki muszą w szczególności uwzględniać styki dylatacyjne konstrukcyjne oraz podziałowe budowlane i elastyczne – termiczne,
e) dokumentacja techniczna powinna jednoznacznie podawać tzw. koty wysokościowe i nawiązywać do wysokości wykończeniowych poszczególnych poziomów, jak również wykazywać wymiary stanu surowego; określać również powinna „warunki brzegowe” otoczenia (wpływy zanieczyszczeń na elementy okładzinowe oraz sposoby przeprowadzenia ich zabezpieczenia),
f) w razie potrzeby rysunek kolorystyczny elewacji lub wnętrza,
g) inne wymagania wynikające z przeznaczenia i rodzaju wykładziny, jak np. odporność na działanie czynników chemicznych, na działanie ognia.
2. W przypadku potrzeby uzasadnionej technicznie powinny być dołączone warunki techniczne lub technologiczne w zakresie niezbędnym do prawidłowego wykonania określonego rodzaju wykładziny.
Wymagania bhp
1. Przy wykonywaniu robót okładzinowych obowiązują przepisy bhp podane w rozdz. 1 oraz instrukcje szczegółowe dotyczące danego rodzaju wykładziny, jeśli takie zostały opracowane.
2. Przy pracach z zastosowaniem rozpuszczalników organicznych (np. benzyna ekstrakcyjna, lakier kauczukowy, toluen), klejów rozpuszczalnikowych i innych materiałów łatwo palnych, toksycznych i o właściwościach eksplozyjnych należy w pomieszczeniach, w których są prowadzone roboty okładzinowe oraz w pomieszczeniach sąsiednich połączonych otworami drzwiowymi:
a) usunąć wszystkie paleniska otwarte, np. koksowniki, grzejniki elektryczne lub gazowe itp.,
b) wyłączyć ze źródła zasilania instalacje elektryczne w celu wyeliminowania możliwości iskrzenia; w razie potrzeby stosowania oświetlenia elektrycznego należy założyć punkt świetlny z hermetyczną oprawą, połączony przewodem OW z punktem zasilania poza częścią budynku, w której wykonuje się okładziny,
c) wprowadzić zakaz palenia papierosów przez wywieszenie odpowiedniej tablicy ostrzegawczej,
d) przed rozpoczęciem pracy poinstruować każdorazowo pracowników o rodzajach i właściwościach materiałów i warunkach bezpiecznej pracy,
e) przed każdym posiłkiem dokładnie umyć twarz i ręce, a posiłki spożywać w pomieszczeniach do tego przeznaczonych.
3. Przy wykonywaniu okładzin (powłok) z masy EPIDUR należy przy stanowisku pracy umieszczać sprzęt przeciwpożarowy (gaśnicę, koce azbestowe, łopaty, piasek), pracowników przeszkolić w zakresie bhp i zaopatrzyć w rękawice ochronne.
4. Rusztowania niezbędne do wykonywania okładzin powinny być wykonywane i stosowane zgodnie z zasadami podanymi w rozdz. 5.
Warunki przystąpienia do wykonywania robót okładzinowych
1. Okładziny zewnętrzne powinny być wykonywane nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy, a okładziny wewnętrzne – po upływie 4 miesięcy, licząc od daty zakończenia budowy w stanie surowym.
2. Okładziny wewnątrz budynku można wykonywać po:
a) wykonaniu robót budowlanych, jak: wykonanie podłoża pod posadzki, osadzenie ościeżnic drzwiowych i okiennych, szaf ściennych, okucie i dopasowanie stolarki itp.,
b) wykonaniu, jeśli warunki szczegółowe wykonywania konkretnych okładzin nie stanowią inaczej, robót tynkowych oraz robót malarskich na powierzchniach ścian, na których nie będzie wykonywana okładzina,
c) wykonaniu robót instalacyjnych (wodociągowych i kanalizacyjnych, elektrycznych i centralnego ogrzewania), z wyjątkiem tzw. białego montażu i założenia armatury oświetleniowej,
d) wykonaniu robót podłogowych bez zamocowania listew przypodłogowych (tylko w przypadku okładzin przyklejonych), z wyjątkiem wykładzin dywanowych.
Warunki wykonywania w obniżonej temperaturze
Wymagania szczegółowe dotyczące zasad i warunków prowadzenia robót w obniżonych temperaturach podają wytyczne wykonywania robót budowlanych w okresie obniżonej temperatury (wyd. ITB z 1988 r.). W dokumentacji technicznej przypadki dotyczące wykonywania robót w okresie zimowym powinny być szczegółowo omówione, a konieczność prowadzenia robót uzasadniona przygotowaniem odpowiednich urządzeń, zabezpieczeń, prowizorycznych szop lub tym podobnych.
Inne wymagania specjalne dla robót okładzinowych
W nowoczesnej okładzinie lico musi być starannie wykonane, nie można zatem stosować zamocowań rusztowań według wytycznych dla robót murarskich lub tynkarskich. Należy w projekcie przewidzieć miejsce kotwienia rusztowań z założeniem uchwytów. Uchwyty kotwiące mogą być projektowane jako elementy stałe (np. w wieżach, budynkach wysokich) lub specjalne haki wkręcane, po których wyjęciu otwory zamyka się korkiem plastikowym lub innym według danych w dokumentacji. Uchwyty powinny być projektowane w stykach elementów (rys. 26-1).
Rys. 26-1
Szczegóły kotwienia rusztowań: a) uchwyt, b) uchwyt rusztowania systemu Hilti
1 – rura z gwintem wewnętrznym, 2 – wkręt z gwintem i oczkiem, 3 – wkręt oczkowy nierdzewny, 4 – tulejka plastikowa
Okładziny z kamienia naturalnego
Rodzaje okładzin kamiennych
1. Elementy okładziny kamiennej powinny być wykonane z takich materiałów kamiennych, których cechy fizyczne i wytrzymałościowe spełniają wymagania wynikające z warunków określonych w dokumentacji technicznej.
2. Na elementy okładzin zewnętrznych narażonych na bezpośrednie działanie zmiennych czynników atmosferycznych nadają się wyłącznie materiały kamienne, wykazujące co najmniej dobrą mrozoodporność oraz odpowiednią odporność na działanie atmosfery przemysłowej. Elementy tych okładzin mogą być wykonywane z następujących materiałów kamiennych: piaskowców, dolomitów, wapieni lekkich oraz granitów, sjenitów i innych skał magmowych.
3. Na okładziny wewnętrzne zaleca się stosowanie materiałów z twardych, dających się polerować, wapieni i z marmurów krystalicznych. Mogą być również użyte materiały kamienne wymienione wyżej, jeśli zostało to przewidziane w dokumentacji technicznej.
4. Kamienne elementy okładzinowe mogą mieć kształt regularny (płyty prostokątne, kwadratowe), półregularny lub nieregularny (okładzina z nieforemnych odłamków płyt kamiennych).
5. Grubość elementów okładzinowych powinna być dostosowana do wytrzymałości materiału kamiennego i techniki wykonania elementu (płyty piłowane, łupane) oraz do wielkości ich powierzchni.
6. Grubość elementów okładzin zewnętrznych powinna być dostosowana do formatu i przeznaczenia elementów i może dochodzić do 20 cm (np. cokoły, schody wewnętrzne). W przypadku stosowania płyt łupanych (które mogą być uzyskane z niektórych gatunków granitów i piaskowców), ich grubość nie powinna być mniejsza niż 8 cm.
7. Grubość płyt do okładzin wewnętrznych powinna zawierać się w granicach 2 – 2,5 cm; w przypadkach technicznie uzasadnionych grubość płyt może dochodzić do 4 cm.
W przypadku płyt ciętych z bloku tzw. konglomeratu poliestrowo-marmurowego otrzymywanego jako materiał zastępczy ze spojenia żywicami poliestrowymi stosu okruchowego, utworzonego z kamienia łamanego, kruszywa i mączki kamiennej, dopuszcza się zmniejszenie grubości płyt na wewnętrzne okładziny ścienne do 8 mm.
8. Format płyt okładzinowych powinien być określony w dokumentacji technicznej. Formaty kamiennych płyt ściennych, płyt cokołowych zewnętrznych i cokolików wewnętrznych mogą być znormalizowane.
9. Powierzchnia licowa płyt powinna być równa odpowiednio do jej faktury i nie powinna wykazywać zwichrowania, sfalowania, wklęśnięć lub wypukłości nie wynikających z techniki obróbki oraz rys, pęknięć albo uszkodzeń mechanicznych.
10. Faktura powierzchni kamiennych powinna być określona w dokumentacji technicznej, z tym że:
a) piaskowce i wapienie lekkie oraz dolomity mogą być użyte w fakturach dłutowanych oraz nacinanej, gradzinowanej i szlifowanej,
b) granity, sjenity i inne skały magmowe – w fakturach grotowanych, groszkowanych, prążkowanych, piaskowanych, szlifowanych i polerowanych,
c) marmury i wapienie twarde – w fakturach szlifowanej i polerowanej.
11. Każdy dostarczony na budowę element okładziny kamiennej powinien być oznaczony numerem odpowiadającym specyfikacji opracowanej na podstawie szczegółowych rysunków oraz powinien mieć wywiercone otwory montażowe w miejscach oznaczonych w projekcie.
Wymagania dla kamiennych elementów okładzinowych
1. Wymiary kamiennych elementów okładzinowych oraz cechy fizyczne i wytrzymałościowe materiału kamiennego, w zależności od rodzaju okładziny oraz typu i odmiany osadzania, powinny być określone w dokumentacji technicznej z uwzględnieniem odpowiednich norm państwowych przedmiotowych.
2. Płyty do licowania elewacji w układzie warstwowym i warstwowo-wiązanym powinny odpowiadać wymaganiom BN-70/6747-18, płyty okładzinowe ścienne zewnętrzne i wewnętrzne – BN-86/6747-10, płyty cokołowe zewnętrzne – BN-66/6747-11, podokienniki zewnętrzne – BN-63/6747-01, podokienniki wewnętrzne BN-63/6747-02 oraz stopnice i podstopnice – BN-89/6747-25.
3. Każdy element okładziny kamiennej dostarczony na budowę powinien być oznaczony numerem według wykazu elementów kamiennych (specyfikacji) opracowanego na podstawie dokumentacji rysunkowej, a powierzchnie licowe powinny mieć nadaną fakturę określoną w projekcie i odpowiadająca jednej z faktur BN-84/6740-02.
4. Elementy narożne oraz elementy ułożone we wpadaniu (wtopione) powinny mieć boczki w fakturze założonej na płaszczyźnie czołowej (licowej).
Wymagania dla materiałów pomocniczych
Zaprawy i kity
1. Przy wykonywaniu okładziny kamiennej należy stosować zaprawy do:
a) zamocowania elementów kotwiących w podłożu i elementach kamiennych,
b) wypełniania przestrzeni między podłogą a elementami okładziny kamiennej, tj. wykonywania tzw. zalewki (jeśli warstwa zaprawy wypełnia całą przestrzeń),
c) wykonywania podkładu (np. przy osadzeniu mozaikowym bez kotwienia),
d) spoinowania okładziny.
2. Dobór rodzaju, marki i konsystencji zaprawy do zamocowania kotwi w podłożu oraz w elementach kamiennych, a także do wykonywania zalewki lub podkładu w zależności od położenia elementów po osadzeniu (okładzina pionowa, pozioma, podwieszona), miejsca zastosowania (okładzina zewnętrzna, okładzina wewnętrzna) oraz rodzaju materiału kamiennego, z którego wykonano elementy okładziny, podaje tablica 26-1.
Tablica 26-1
Rodzaje, marki i konsystencje zapraw do wykonywania okładziny kamiennej
Lp.
Rodzaj okładziny
Miejsce zastosowania i rodzaj podłoża
Rodzaj materiału kamiennego
Rodzaj, marka MPa i konsystencja zaprawy
do zamocowania elementów kotwiących
do zalewki lub podkładu
w podłożu
w elementach kamiennych
1
2
3
4
5
6
7
1
Pionowa, tj. o kącie nachylenia 90°
okładzina zewnętrzna bez względu na rodzaj podłoża
skały magmowe skały osadowe i przeobrażone
cementowa marki 8 lub 5
plastyczna
cementowo-wapienna marki 5
półciekła cementowa marki 8 lub 5
Ciekła lub półciekła
2
Pionowa, tj. o kącie nachylenia 45°
okładzina wewnętrzna na podłożu betonowym lub żelbetowym
bez względu na rodzaj materiału kamiennego
cementowa marki 3
plastyczna
gipsowa lub gipsowo-wapienna marki 3
półciekła
ciekła lub półciekła
3
okładzina wewnętrzna na podłożu ceglanym
gipsowa marki 3
plastyczna
4
Pozioma, tj. o kącie nachylenia 45°
podokienniki i nakrywy zewnętrzne bez względu na rodzaj podłoża
skały magmowe
skały osadowe i przeobrażone
cementowa marki 8 lub 5
plastyczna
cementowo-wapienna marki 5 lub 3
półciekła cementowa marki 5 lub 3
gęstoplastyczna
5
Pozioma, tj. o kącie nachylenia 0°
okładziny stopni schodowych (stopnice i podstawnice), nakrywy balustrad, podokienniki wewnętrzne itp.
bez względu na rodzaj materiału kamiennego
cementowa lub gipsowa marki 3
plastyczna
cementowo-wapienna gipsowa lub gipsowo-wapienna marki 3
półciekła
gęstoplastyczna
6
Podwieszona
bez względu na miejsce zastosowania
bez względu na rodzaj materiału kamiennego
plastyczna
cementowa marki 10 lub 8
półciekła
3. Do zapraw przeznaczonych do osadzania elementów z białych albo bardzo jasnych kamieni (np. z marmurów, a szczególnie z alabastrów) zaleca się stosować biały cement.
4. Jeżeli zamiast zaprawy do zamocowania elementów kotwiących stosuje się kity na żywicach syntetycznych (np. epoksydowe), to ich wytrzymałość nie powinna być mniejsza niż zaprawy (marki) podanej w tabl. 26-1.
5. Do spoinowania elementów okładziny ze skał magmowych należy stosować zaprawę cementowo-wapienną, a z innych materiałów – także cementową lub gipsowo-wapienną i gipsową, z tym że do okładziny poziomej należy stosować zaprawy o konsystencji ciekłej lub półciekłej, a do pionowej i podwieszonej – plastycznej.
6. Do zapraw przeznaczonych do spoinowania dopuszcza się stosowanie zarówno cementu białego, jak i dodatków barwiących w postaci pigmentów lub kolorowych mączek kamiennych.
7. Do wypełnienia szczelin dylatacyjnych i szerszych styków powinien być, w zależności od wymagań projektu, stosowany kit asfaltowy uszczelniający lub kit budowlany trwale plastyczny, albo inne kity dopuszczone do stosowania do tego celu w budownictwie. Wypełnienie styków dylatacyjnych może być wykonane profilami aluminiowymi lub plastikowymi (patrz rys. 26-2).
Rys. 26-2.
Styki konstrukcyjne dylatacji: a) uszczelki z mrozoodpornego polichlorku, b) wkładka aluminiowa, c) uszczelka z woskowanego polichlorku
Wielkość a ustalana w trzech standardach (50, 75, 100 mm)
Elementy kotwiące
1. Do połączenia okładziny kamiennej z podłożem oraz elementów kamiennych między sobą powinny być w zależności od rodzaju osadzania (okładzina pionowa, pozioma, podwieszona) i grubości osadzonych elementów kamiennych stosowane odpowiednie elementy kotwiące, tj. kotwie, klamry lub trzpienie, wykonane ze stali odpornej na korozję albo zabezpieczone przed korozją przez ocynkowanie lub powleczenie innymi środkami ochronnymi. Zginanie elementów kotwiących po ich zabezpieczeniu przed korozją jest zabronione.
Stosowanie poszczególnych materiałów na kotwy jest uzależnione od sposobu (technologii) osadzania.
Do elementów osadzonych na sucho muszą być stosowane elementy kotwiące ze stali odpornej na korozję lub z metali kolorowych. Stosowanie materiałów ze stali z powleczeniem środkami ochronnymi może mieć zastosowanie w technologii na sucho jedynie po uzyskaniu świadectwa stwierdzającego wieloletnią odporność na korozję. Projektowanie i stosowanie kotew z różnych materiałów łączonych ze sobą jest nie wskazane z uwagi na wytwarzanie się ogniw elektrolitycznych.
2. Do osadzenia okładziny pionowej należy stosować typowe elementy kotwiące o kształcie i wymiarach zgodnych z wymaganiami obowiązującej normy. Elementy kotwiące dla okładziny podwieszonej (kotwie, wieszaki itp.) powinny być zaprojektowane indywidualnie, w zależności od rodzaju podłoża oraz od wielkości i masy elementów okładziny.
3. Wytrzymałość elementów kotwiących powinna być taka, aby zabezpieczały one trwałe przytwierdzenie okładziny – bez uwzględniania przyczepności zaprawy stanowiącej zalewkę.
4. Do osadzania okładzin wewnętrznych z białego lub bardzo jasnego kamienia dopuszcza się stosowanie elementów kotwiących z prętów mosiężnych lub aluminiowych.
Kleje
Elementy kamienne mogą być klejone ze sobą lub do podłoża. Klejenie elementów kamiennych do metalowych konstrukcji może być przeprowadzone klejem epoksydowym (np. Epidian) lub poliestrowym (Polimal) z uprzednim wytrawieniem powierzchni metalu lub jego mechanicznym oczyszczeniem i dodatkowym użyciem rozpuszczalników. Sposób przygotowania kleju według receptury producenta.
Zasady wykonywania okładzin z kamienia
Temperatura otoczenia i temperatura elementów
1. Kamieniarskie roboty okładzinowe powinny być wykonywane w temperaturze otoczenia nie niższej niż +5°C. Przy temperaturze zewnętrznej poniżej 0°C osadzanie elementów we wnętrzu budowli powinno być dokonywane w cieplakach o temperaturze nie niższej niż +5°C.
2. Elementy kamienne powinny być przed wbudowaniem przechowywane w cieplakach przez co najmniej 24 godziny.
3. Obniżanie temperatury zamarzania zapraw stosowanych do wykonywania zalewki za pomocą środków chemicznych jest zabronione.
4. Elementy kamienne układane na elewacjach narażone są na wpływy atmosferyczne i odkształcenia związane z rozszerzalnością termiczną. Współzależność między wpływem temperatury (rozszerzalnością) a sposobem mocowania została omówiona w pkt. 26.2.4.1.
Podłoże
1. Wykonanie podłoża, jego jakość i rodzaj powinno być dostosowane do sposobu (technologii) osadzania oraz do warunków termicznych ścian nośnych.
2. Podłoże pod okładzinę kamienną powinno być nietynkowane przy osadzaniu metodą tradycyjną, tynkowane zaś lub ospoinowane przy osadzaniu metoda na sucho. Przed przystąpieniem do osadzania okładziny należy sprawdzić prawidłowość powierzchni podłoża oraz wyznaczyć i wykuć w podłożu gniazda na kotwie w miejscach określonych dokumentacją techniczną.
3. Zabrania się osadzania okładzin kamiennych bezpośrednio na ścianach z betonów komórkowych, nawet gdy są to ściany nośne. Dopuszcza się na tego rodzaju ścianach osadzanie pośrednie okładzin zgodnie z projektem (np. okładzina kamienna może być ustawiona na wspornikach wypuszczonych z konstrukcji stropu i zamocowana do rusztu z prętów stalowych przytwierdzonych do licowanej ściany i do stropu).
4. Przy licowaniu ścian wypełniających z betonu komórkowego uchwyty należy zakotwić w elementach nośnych konstrukcji.
5. Przy montażu tradycyjnym (osadzanie na pełną zalewkę) ściany z cegły powinny być wymurowane na puste spoiny, a podłoże betonowe lub żelbetowe należy na całej powierzchni przewidzianej do wykonania okładziny nakuć przez grotowanie.
6. Równość powierzchni podłoża i prostoliniowość krawędzi powinny być zgodne z obowiązującą normą.
Odchylenie krawędzi podłoża od pionu nie może wynosić więcej niż ±4 mm/m, a od poziomu ±10 mm/m.
7. Przy stosowaniu technologii na sucho (montaż bezzalewkowy) ściana powinna być zabezpieczona
przeciwwilgociowo. Dopuszcza się także wykonanie zabezpieczeń termicznych, jeżeli takie potrzebne są dla
eksploatacji budynku.
Przytwierdzanie okładziny do podłoża
1. Przytwierdzenie elementów okładziny kamiennej powinno być wykonane jednym z następujących sposobów:
a) osadzanie na pełną zalewkę,
b) osadzanie pośrednie,
c) osadzanie na sucho (bez zaprawy).
2. W przypadku osadzania bezpośredniego na pełną zalewkę, grubość zalewki, odpowiadająca szerokości
szczeliny między podłożem a okładziną, nie powinna wynosić więcej niż:
20 mm - przy okładzinach wewnętrznych,
30 mm – przy licowaniu ścian zewnętrznych o wysokości do 6 m,
40 mm - przy licowaniu ścian zewnętrznych o wysokości ponad 6 m,
50 mm – przy licowaniu słupów bez względu na ich wysokość,
80 mm – przy osadzaniu elementów gzymsów, portali itd.
3. W przypadku osadzania pośredniego grubość zalewki powinna być określona w dokumentacji technicznej, w
której należy podać także sposób kotwienia.
4. Elementy kotwiące powinny w sposób trwały przytwierdzać okładzinę do podłoża, bez uwzględniania
przyczepności zaprawy wypełniającej przestrzeń między okładziną a podłożem. W przypadku podwieszenia
okładziny na podłożu ze stali, z betonu lub żelbetu, zamocowanie kotwi w podłożu zaleca się wykonać w
trakcie wykonywania podłoża.
5. Elementy okładziny pionowej i podwieszonej powinny mieć wykonane gniazda na kotwie i łączniki w
miejscach oznaczonych w projekcie. Przy osadzaniu na pełną zalewkę w okładzinie pionowej płyty o powierzchni do 0,60 m² powinny mieć co najmniej dwa punkty zakotwienia, płyty o powierzchni powyżej 0,60 m² - cztery punkty, a w okładzinie podwieszonej – zgodnie z indywidualnym projektem.
6. Gniazda na kotwie i trzpienie lub klamry w płytach o grubości nie mniejszej niż 6 cm mogą być wykonane
ręcznie lub mechanicznie, w płytach zaś cieńszych nawiercone wiertarką. Przekrój gniazda w okładzinie
osadzonej na zalewkę powinien być dwukrotnie większy od przekroju elementu kotwiącego. Przekrój gniazda
w okładzinie osadzonej na sucho bez zaprawy powinien być większy o 2 mm od przekroju elementu
kotwiącego lub według dokumentacji stosowania tulei przesuwnych.
7. Głębokość gniazd, w zależności od rodzaju kamienia, z którego są wykonane elementy okładziny, powinna
wynosić:
a) 20 – 25 mm w elementach ze skał magmowych i przeobrażonych oraz z wapieni zbitych i dolomitów,
b) 25 – 30 mm w elementach z piaskowców twardych,
c) 30 – 50 mm w elementach z piaskowców miękkich, wapieni lekkich i tufów.
8. Przy osadzaniu elementów na sucho obowiązuje stosowanie wymiarów płyt według ustalonych warunków rozszerzalności termicznej, a kotwienie winno być wykonane według zasad rozkładu kotew w poziomie i pionie. Szczegóły powinny być podane w dokumentacji.
9. Elementy kamienne mogą być również klejone do podłoża. Przy takim założeniu muszą być spełnione następujące warunki:
1) dokładne wykonanie elementów kamiennych z zachowaniem jednakowej grubości z tolerancją do 1mm,
2) przygotowanie strony tylnej (przyklejanej) w fakturze odpowiadającej wymaganiom zastosowanych klejów,
3) przygotowanie podłoża według wymagań dokumentacji oraz potrzeb zapewniających wartość klejenia.
Przygotowanie elementów i podłoża do osadzania okładziny
1. Przed przystąpieniem do osadzania elementów, gniazda oraz powierzchnie boczne i tylne płyt okładzinowych powinny być oczyszczone i zwilżone wodą.
2. Bezpośrednio przed przystąpieniem do licowania powierzchni podłoże powinno być starannie oczyszczone z resztek zaprawy, z tłustych plam, kurzu, błota, a następnie dokładnie zmyte czysta wodą.
3. Jakość elementów kamiennych dostarczonych na stanowisko robocze powinna być sprawdzona przed ich montażem. Ponadto elementy okładziny powinny być dobrane pod względem barwy, odcieni i naturalnych rysunków (użylenia) kamienia oraz dopasowane w trakcie próbnego ułożenia na sucho.
4. Elementy osadzane na sucho powinny mieć uprzednio wywiercone otwory na kotwy i panewki. Podłoże powinno być starannie wyrównane, a w zależności od potrzeb izolowane (rys. 26-3).
Rys. 26-3.
Osadzanie bez zalewki, kotwienie płyt w zależności od podłoża: a) kotwienie w pionie (I – podłoże betonowe, II – podłoże z cegły), b) kotwienie w poziomie (I – podłoże betonowe, II – podłoże z cegły)
1 – trzpień elastyczny, 2 – trzpień sztywno osadzony, 3 – płyta oporowa
Okładziny zewnętrzne i wewnętrzne
Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonywania i odbioru ściennych okładzin zewnętrznych i wewnętrznych na podłożu lub podkładzie, mających cel ochronny lub dekoracyjny, z materiałów w postaci okładzin z kamienia naturalnego i płytek ceramicznych, materiałów rulonowych lub mas do okładzin bezspoinowych.
Zakres stosowania
1. Wymagania techniczne dotyczą robót okładzinowych wykonywanych na powierzchni podłoża (ścianach, filtrach, stropach itp. elementach budowli). Wykładzina dekoracyjna lub ochronna może być użyta w postaci płyt, arkuszy lub materiałów rulonowych. Przytwierdzana jest do podłoża w sposób dostosowany do danego rodzaju wykładziny i podłoża.
2. Wymagania i warunki techniczne podane w opracowaniu nie dotyczą robót okładzinowych, jeżeli okładzina jest połączona konstrukcyjnie z podłożem i tworzy z nim konstrukcję zespoloną, przenoszącą działające na nią obciążenia, np. okładziny licowe cokołów.
Dokumentacja techniczna
1. Dokumentacja techniczna powinna być opracowana zgodnie z wymaganiami podanymi w rozdz. 1 oraz powinna określać:
a) rodzaj podłoża (np. cegła, pustaki, gazobeton, żelbetowy prefabrykat) i jego wytrzymałość, grubość ścian (istotne dla ustalenia zamocowania i metody układania), rodzaj izolacji termicznych i przeciwwilgociowych oraz dylatacje konstrukcyjne i technologiczne,
b) rodzaj materiału okładzinowego, kształt, format i wymiary elementów okładzinowych , rozkład i układ elementów z podaniem ich wymiarów, obróbką płaszczyzn i boków , przekrojami i detalami połączeń,
c) sposób zakotwień lub zamocowania do podłoża i elementów między sobą, z podaniem typów połączeń lub użytej metody zamocowań; wymagane jest wykonanie zestawienia elementów kotwiących z ich technologicznym uzasadnieniem i przeprowadzeniem statycznych i wytrzymałościowych obliczeń, jeśli taka potrzeba zachodzi,
d) rodzaj styków i sposób ich wykonania w układzie międzyelementowym i w stosunku do podłoża; rysunki muszą w szczególności uwzględniać styki dylatacyjne konstrukcyjne oraz podziałowe budowlane i elastyczne – termiczne,
e) dokumentacja techniczna powinna jednoznacznie podawać tzw. koty wysokościowe i nawiązywać do wysokości wykończeniowych poszczególnych poziomów, jak również wykazywać wymiary stanu surowego; określać również powinna „warunki brzegowe” otoczenia (wpływy zanieczyszczeń na elementy okładzinowe oraz sposoby przeprowadzenia ich zabezpieczenia),
f) w razie potrzeby rysunek kolorystyczny elewacji lub wnętrza,
g) inne wymagania wynikające z przeznaczenia i rodzaju wykładziny, jak np. odporność na działanie czynników chemicznych, na działanie ognia.
2. W przypadku potrzeby uzasadnionej technicznie powinny być dołączone warunki techniczne lub technologiczne w zakresie niezbędnym do prawidłowego wykonania określonego rodzaju wykładziny.
Wymagania bhp
1. Przy wykonywaniu robót okładzinowych obowiązują przepisy bhp podane w rozdz. 1 oraz instrukcje szczegółowe dotyczące danego rodzaju wykładziny, jeśli takie zostały opracowane.
2. Przy pracach z zastosowaniem rozpuszczalników organicznych (np. benzyna ekstrakcyjna, lakier kauczukowy, toluen), klejów rozpuszczalnikowych i innych materiałów łatwo palnych, toksycznych i o właściwościach eksplozyjnych należy w pomieszczeniach, w których są prowadzone roboty okładzinowe oraz w pomieszczeniach sąsiednich połączonych otworami drzwiowymi:
a) usunąć wszystkie paleniska otwarte, np. koksowniki, grzejniki elektryczne lub gazowe itp.,
b) wyłączyć ze źródła zasilania instalacje elektryczne w celu wyeliminowania możliwości iskrzenia ; w razie potrzeby stosowania oświetlenia elektrycznego należy założyć punkt świetlny z hermetyczną oprawą, połączony przewodem OW z punktem zasilania poza częścią budynku, w której wykonuje się okładziny,
c) wprowadzić zakaz palenia papierosów przez wywieszenie odpowiedniej tablicy ostrzegawczej,
d) przed rozpoczęciem pracy poinstruować każdorazowo pracowników o rodzajach i właściwościach materiałów i warunkach bezpiecznej pracy,
e) przed każdym posiłkiem dokładnie umyć twarz i ręce, a posiłki spożywać w pomieszczeniach do tego przeznaczonych.
3. Przy wykonywaniu okładzin (powłok) z masy EPIDUR należy przy stanowisku pracy umieszczać sprzęt przeciwpożarowy (gaśnicę, koce azbestowe, łopaty, piasek), pracowników przeszkolić w zakresie bhp i zaopatrzyć w rękawice ochronne.
4. Rusztowania niezbędne do wykonywania okładzin powinny być wykonywane i stosowane zgodnie z zasadami podanymi w rozdz. 5.
Warunki przystąpienia do wykonywania robót okładzinowych
1. Okładziny zewnętrzne powinny być wykonywane nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy, a okładziny wewnętrzne – po upływie 4 miesięcy, licząc od daty zakończenia budowy w stanie surowym.
2. Okładziny wewnątrz budynku można wykonywać po:
a) wykonaniu robót budowlanych , jak: wykonanie podłoża pod posadzki, osadzenie ościeżnic drzwiowych i okiennych, szaf ściennych , okucie i dopasowanie stolarki itp.,
b) wykonaniu, jeśli warunki szczegółowe wykonywania konkretnych okładzin nie stanowią inaczej, robót tynkowych oraz robót malarskich na powierzchniach ścian, na których nie będzie wykonywana okładzina,
c) wykonaniu robót instalacyjnych (wodociągowych i kanalizacyjnych, elektrycznych i centralnego ogrzewania), z wyjątkiem tzw. białego montażu i założenia armatury oświetleniowej,
d) wykonaniu robót podłogowych bez zamocowania listew przypodłogowych (tylko w przypadku okładzin przyklejonych), z wyjątkiem wykładzin dywanowych.
Warunki wykonywania w obniżonej temperaturze
Wymagania szczegółowe dotyczące zasad i warunków prowadzenia robót w obniżonych temperaturach podają wytyczne wykonywania robót budowlanych w okresie obniżonej temperatury (wyd. ITB z 1988 r.). W dokumentacji technicznej przypadki dotyczące wykonywania robót w okresie zimowym powinny być szczegółowo omówione, a konieczność prowadzenia robót uzasadniona przygotowaniem odpowiednich urządzeń, zabezpieczeń, prowizorycznych szop lub tym podobnych.
Inne wymagania specjalne dla robót okładzinowych
W nowoczesnej okładzinie lico musi być starannie wykonane, nie można zatem stosować zamocowań rusztowań według wytycznych dla robót murarskich lub tynkarskich. Należy w projekcie przewidzieć miejsce kotwienia rusztowań z założeniem uchwytów. Uchwyty kotwiące mogą być projektowane jako elementy stałe (np. w wieżach, budynkach wysokich) lub specjalne haki wkręcane, po których wyjęciu otwory zamyka się korkiem plastikowym lub innym według danych w dokumentacji. Uchwyty powinny być projektowane w stykach elementów (rys. 26-1).
Rys. 26-1
Szczegóły kotwienia rusztowań : a) uchwyt, b) uchwyt rusztowania systemu Hilti
1 – rura z gwintem wewnętrznym, 2 – wkręt z gwintem i oczkiem, 3 – wkręt oczkowy nierdzewny, 4 – tulejka plastikowa
Okładziny z kamienia naturalnego
Rodzaje okładzin kamiennych
1. Elementy okładziny kamiennej powinny być wykonane z takich materiałów kamiennych, których cechy fizyczne i wytrzymałościowe spełniają wymagania wynikające z warunków określonych w dokumentacji technicznej.
2. Na elementy okładzin zewnętrznych narażonych na bezpośrednie działanie zmiennych czynników atmosferycznych nadają się wyłącznie materiały kamienne, wykazujące co najmniej dobrą mrozoodporność oraz odpowiednią odporność na działanie atmosfery przemysłowej. Elementy tych okładzin mogą być wykonywane z następujących materiałów kamiennych: piaskowców, dolomitów, wapieni lekkich oraz granitów, sjenitów i innych skał magmowych.
3. Na okładziny wewnętrzne zaleca się stosowanie materiałów z twardych, dających się polerować, wapieni i z marmurów krystalicznych. Mogą być również użyte materiały kamienne wymienione wyżej, jeśli zostało to przewidziane w dokumentacji technicznej.
4. Kamienne elementy okładzinowe mogą mieć kształt regularny (płyty prostokątne, kwadratowe), półregularny lub nieregularny (okładzina z nieforemnych odłamków płyt kamiennych).
5. Grubość elementów okładzinowych powinna być dostosowana do wytrzymałości materiału kamiennego i techniki wykonania elementu (płyty piłowane, łupane) oraz do wielkości ich powierzchni.
6. Grubość elementów okładzin zewnętrznych powinna być dostosowana do formatu i przeznaczenia elementów i może dochodzić do 20 cm (np. cokoły, schody wewnętrzne). W przypadku stosowania płyt łupanych (które mogą być uzyskane z niektórych gatunków granitów i piaskowców), ich grubość nie powinna być mniejsza niż 8 cm.
7. Grubość płyt do okładzin wewnętrznych powinna zawierać się w granicach 2 – 2,5 cm; w przypadkach technicznie uzasadnionych grubość płyt może dochodzić do 4 cm.
W przypadku płyt ciętych z bloku tzw. konglomeratu poliestrowo-marmurowego otrzymywanego jako materiał zastępczy ze spojenia żywicami poliestrowymi stosu okruchowego, utworzonego z kamienia łamanego, kruszywa i mączki kamiennej, dopuszcza się zmniejszenie grubości płyt na wewnętrzne okładziny ścienne do 8 mm.
8. Format płyt okładzinowych powinien być określony w dokumentacji technicznej. Formaty kamiennych płyt ściennych, płyt cokołowych zewnętrznych i cokolików wewnętrznych mogą być znormalizowane.
9. Powierzchnia licowa płyt powinna być równa odpowiednio do jej faktury i nie powinna wykazywać zwichrowania, sfalowania, wklęśnięć lub wypukłości nie wynikających z techniki obróbki oraz rys, pęknięć albo uszkodzeń mechanicznych.
10. Faktura powierzchni kamiennych powinna być określona w dokumentacji technicznej, z tym że:
a) piaskowce i wapienie lekkie oraz dolomity mogą być użyte w fakturach dłutowanych oraz nacinanej , gradzinowanej i szlifowanej,
b) granity, sjenity i inne skały magmowe – w fakturach grotowanych, groszkowanych, prążkowanych, piaskowanych, szlifowanych i polerowanych ,
c) marmury i wapienie twarde – w fakturach szlifowanej i polerowanej.
11. Każdy dostarczony na budowę element okładziny kamiennej powinien być oznaczony numerem odpowiadającym specyfikacji opracowanej na podstawie szczegółowych rysunków oraz powinien mieć wywiercone otwory montażowe w miejscach oznaczonych w projekcie.
Wymagania dla kamiennych elementów okładzinowych
1. Wymiary kamiennych elementów okładzinowych oraz cechy fizyczne i wytrzymałościowe materiału kamiennego, w zależności od rodzaju okładziny oraz typu i odmiany osadzania, powinny być określone w dokumentacji technicznej z uwzględnieniem odpowiednich norm państwowych przedmiotowych.
2. Płyty do licowania elewacji w układzie warstwowym i warstwowo-wiązanym powinny odpowiadać wymaganiom BN-70/6747-18, płyty okładzinowe ścienne zewnętrzne i wewnętrzne – BN-86/6747-10, płyty cokołowe zewnętrzne – BN-66/6747-11, podokienniki zewnętrzne – BN-63/6747-01, podokienniki wewnętrzne BN-63/6747-02 oraz stopnice i podstopnice – BN-89/6747-25.
3. Każdy element okładziny kamiennej dostarczony na budowę powinien być oznaczony numerem według wykazu elementów kamiennych (specyfikacji) opracowanego na podstawie dokumentacji rysunkowej, a powierzchnie licowe powinny mieć nadaną fakturę określoną w projekcie i odpowiadająca jednej z faktur BN-84/6740-02.
4 . Elementy narożne oraz elementy ułożone we wpadaniu (wtopione) powinny mieć boczki w fakturze założonej na płaszczyźnie czołowej (licowej).
Wymagania dla materiałów pomocniczych
Zaprawy i kity
1. Przy wykonywaniu okładziny kamiennej należy stosować zaprawy do:
a) zamocowania elementów kotwiących w podłożu i elementach kamiennych ,
b) wypełniania przestrzeni między podłogą a elementami okładziny kamiennej, tj. wykonywania tzw. zalewki (jeśli warstwa zaprawy wypełnia całą przestrzeń),
c) wykonywania podkładu (np. przy osadzeniu mozaikowym bez kotwienia),
d) spoinowania okładziny .
2. Dobór rodzaju, marki i konsystencji zaprawy do zamocowania kotwi w podłożu oraz w elementach kamiennych, a także do wykonywania zalewki lub podkładu w zależności od położenia elementów po osadzeniu (okładzina pionowa, pozioma, podwieszona), miejsca zastosowania (okładzina zewnętrzna, okładzina wewnętrzna) oraz rodzaju materiału kamiennego, z którego wykonano elementy okładziny, podaje tablica 26-1.
Tablica 26-1
Rodzaje, marki i konsystencje zapraw do wykonywania okładziny kamiennej
Lp.
Rodzaj okładziny
Miejsce zastosowania i rodzaj podłoża
Rodzaj materiału kamiennego
Rodzaj, marka MPa i konsystencja zaprawy
do zamocowania elementów kotwiących
do zalewki lub podkładu
w podłożu
w elementach kamiennych
1
2
3
4
5
6
7
1
Pionowa, tj. o kącie nachylenia 90°
okładzina zewnętrzna bez względu na rodzaj podłoża
skały magmowe skały osadowe i przeobrażone
cementowa marki 8 lub 5
plastyczna
cementowo-wapienna marki 5
półciekła cementowa marki 8 lub 5
Ciekła lub półciekła
2
Pionowa, tj. o kącie nachylenia 45°
okładzina wewnętrzna na podłożu betonowym lub żelbetowym
bez względu na rodzaj materiału kamiennego
cementowa marki 3
plastyczna
gipsowa lub gipsowo-wapienna marki 3
półciekła
ciekła lub półciekła
3
okładzina wewnętrzna na podłożu ceglanym
gipsowa marki 3
plastyczna
4
Pozioma, tj. o kącie nachylenia 45°
podokienniki i nakrywy zewnętrzne bez względu na rodzaj podłoża
skały magmowe
skały osadowe i przeobrażone
cementowa marki 8 lub 5
plastyczna
cementowo-wapienna marki 5 lub 3
półciekła cementowa marki 5 lub 3
gęstoplastyczna
5
Pozioma, tj. o kącie nachylenia 0°
okładziny stopni schodowych (stopnice i podstawnice), nakrywy balustrad, podokienniki wewnętrzne itp.
bez względu na rodzaj materiału kamiennego
cementowa lub gipsowa marki 3
plastyczna
cementowo-wapienna gipsowa lub gipsowo-wapienna marki 3
półciekła
gęstoplastyczna
6
Podwieszona
bez względu na miejsce zastosowania
bez względu na rodzaj materiału kamiennego
plastyczna
cementowa marki 10 lub 8
półciekła
3. Do zapraw przeznaczonych do osadzania elementów z białych albo bardzo jasnych kamieni (np. z marmurów, a szczególnie z alabastrów) zaleca się stosować biały cement.
4. Jeżeli zamiast zaprawy do zamocowania elementów kotwiących stosuje się kity na żywicach syntetycznych (np. epoksydowe), to ich wytrzymałość nie powinna być mniejsza niż zaprawy (marki) podanej w tabl. 26-1.
5. Do spoinowania elementów okładziny ze skał magmowych należy stosować zaprawę cementowo-wapienną, a z innych materiałów – także cementową lub gipsowo-wapienną i gipsową, z tym że do okładziny poziomej należy stosować zaprawy o konsystencji ciekłej lub półciekłej, a do pionowej i podwieszonej – plastycznej.
6. Do zapraw przeznaczonych do spoinowania dopuszcza się stosowanie zarówno cementu białego, jak i dodatków barwiących w postaci pigmentów lub kolorowych mączek kamiennych.
7. Do wypełnienia szczelin dylatacyjnych i szerszych styków powinien być, w zależności od wymagań projektu, stosowany kit asfaltowy uszczelniający lub kit budowlany trwale plastyczny, albo inne kity dopuszczone do stosowania do tego celu w budownictwie. Wypełnienie styków dylatacyjnych może być wykonane profilami aluminiowymi lub plastikowymi (patrz rys. 26-2).
Rys. 26-2.
Styki konstrukcyjne dylatacji: a) uszczelki z mrozoodpornego polichlorku, b) wkładka aluminiowa, c) uszczelka z woskowanego polichlorku
Wielkość a ustalana w trzech standardach (50, 75, 100 mm)
Elementy kotwiące
1. Do połączenia okładziny kamiennej z podłożem oraz elementów kamiennych między sobą powinny być w zależności od rodzaju osadzania (okładzina pionowa, pozioma, podwieszona) i grubości osadzonych elementów kamiennych stosowane odpowiednie elementy kotwiące, tj. kotwie, klamry lub trzpienie, wykonane ze stali odpornej na korozję albo zabezpieczone przed korozją przez ocynkowanie lub powleczenie innymi środkami ochronnymi. Zginanie elementów kotwiących po ich zabezpieczeniu przed korozją jest zabronione.
Stosowanie poszczególnych materiałów na kotwy jest uzależnione od sposobu (technologii) osadzania.
Do elementów osadzonych na sucho muszą być stosowane elementy kotwiące ze stali odpornej na korozję lub z metali kolorowych. Stosowanie materiałów ze stali z powleczeniem środkami ochronnymi może mieć zastosowanie w technologii na sucho jedynie po uzyskaniu świadectwa stwierdzającego wieloletnią odporność na korozję. Projektowanie i stosowanie kotew z różnych materiałów łączonych ze sobą jest nie wskazane z uwagi na wytwarzanie się ogniw elektrolitycznych.
2. Do osadzenia okładziny pionowej należy stosować typowe elementy kotwiące o kształcie i wymiarach zgodnych z wymaganiami obowiązującej normy. Elementy kotwiące dla okładziny podwieszonej (kotwie, wieszaki itp.) powinny być zaprojektowane indywidualnie, w zależności od rodzaju podłoża oraz od wielkości i masy elementów okładziny.
3. Wytrzymałość elementów kotwiących powinna być taka, aby zabezpieczały one trwałe przytwierdzenie okładziny – bez uwzględniania przyczepności zaprawy stanowiącej zalewkę.
4. Do osadzania okładzin wewnętrznych z białego lub bardzo jasnego kamienia dopuszcza się stosowanie elementów kotwiących z prętów mosiężnych lub aluminiowych.
Kleje
Elementy kamienne mogą być klejone ze sobą lub do podłoża. Klejenie elementów kamiennych do metalowych konstrukcji może być przeprowadzone klejem epoksydowym (np. Epidian) lub poliestrowym (Polimal) z uprzednim wytrawieniem powierzchni metalu lub jego mechanicznym oczyszczeniem i dodatkowym użyciem rozpuszczalników. Sposób przygotowania kleju według receptury producenta.
Zasady wykonywania okładzin z kamienia
Temperatura otoczenia i temperatura elementów
1. Kamieniarskie roboty okładzinowe powinny być wykonywane w temperaturze otoczenia nie niższej niż +5°C. Przy temperaturze zewnętrznej poniżej 0°C osadzanie elementów we wnętrzu budowli powinno być dokonywane w cieplakach o temperaturze nie niższej niż +5°C.
2. Elementy kamienne powinny być przed wbudowaniem przechowywane w cieplakach przez co najmniej 24 godziny.
3. Obniżanie temperatury zamarzania zapraw stosowanych do wykonywania zalewki za pomocą środków chemicznych jest zabronione.
4. Elementy kamienne układane na elewacjach narażone są na wpływy atmosferyczne i odkształcenia związane z rozszerzalnością termiczną. Współzależność między wpływem temperatury (rozszerzalnością) a sposobem mocowania została omówiona w pkt. 26.2.4.1.
Podłoże
1. Wykonanie podłoża, jego jakość i rodzaj powinno być dostosowane do sposobu (technologii) osadzania oraz do warunków termicznych ścian nośnych.
2. Podłoże pod okładzinę kamienną powinno być nietynkowane przy osadzaniu metodą tradycyjną, tynkowane zaś lub ospoinowane przy osadzaniu metoda na sucho. Przed przystąpieniem do osadzania okładziny należy sprawdzić prawidłowość powierzchni podłoża oraz wyznaczyć i wykuć w podłożu gniazda na kotwie w miejscach określonych dokumentacją techniczną.
3. Zabrania się osadzania okładzin kamiennych bezpośrednio na ścianach z betonów komórkowych, nawet gdy są to ściany nośne. Dopuszcza się na tego rodzaju ścianach osadzanie pośrednie okładzin zgodnie z projektem (np. okładzina kamienna może być ustawiona na wspornikach wypuszczonych z konstrukcji stropu i zamocowana do rusztu z prętów stalowych przytwierdzonych do licowanej ściany i do stropu).
4. Przy licowaniu ścian wypełniających z betonu komórkowego uchwyty należy zakotwić w elementach nośnych konstrukcji.
5. Przy montażu tradycyjnym (osadzanie na pełną zalewkę) ściany z cegły powinny być wymurowane na puste spoiny, a podłoże betonowe lub żelbetowe należy na całej powierzchni przewidzianej do wykonania okładziny nakuć przez grotowanie.
6. Równość powierzchni podłoża i prostoliniowość krawędzi powinny być zgodne z obowiązującą normą.
Odchylenie krawędzi podłoża od pionu nie może wynosić więcej niż ±4 mm/m, a od poziomu ±10 mm/m.
7. Przy stosowaniu technologii na sucho (montaż bezzalewkowy) ściana powinna być zabezpieczona
przeciwwilgociowo. Dopuszcza się także wykonanie zabezpieczeń termicznych, jeżeli takie potrzebne są dla
eksploatacji budynku.
Przytwierdzanie okładziny do podłoża
1. Przytwierdzenie elementów okładziny kamiennej powinno być wykonane jednym z następujących sposobów:
a) osadzanie na pełną zalewkę,
b) osadzanie pośrednie,
c) osadzanie na sucho (bez zaprawy).
2. W przypadku osadzania bezpośredniego na pełną zalewkę, grubość zalewki, odpowiadająca szerokości
szczeliny między podłożem a okładziną, nie powinna wynosić więcej niż:
20 mm - przy okładzinach wewnętrznych,
30 mm – przy licowaniu ścian zewnętrznych o wysokości do 6 m,
40 mm - przy licowaniu ścian zewnętrznych o wysokości ponad 6 m,
50 mm – przy licowaniu słupów bez względu na ich wysokość,
80 mm – przy osadzaniu elementów gzymsów, portali itd.
3. W przypadku osadzania pośredniego grubość zalewki powinna być określona w dokumentacji technicznej, w
której należy podać także sposób kotwienia.
4. Elementy kotwiące powinny w sposób trwały przytwierdzać okładzinę do podłoża, bez uwzględniania
przyczepności zaprawy wypełniającej przestrzeń między okładziną a podłożem. W przypadku podwieszenia
okładziny na podłożu ze stali, z betonu lub żelbetu, zamocowanie kotwi w podłożu zaleca się wykonać w
trakcie wykonywania podłoża.
5. Elementy okładziny pionowej i podwieszonej powinny mieć wykonane gniazda na kotwie i łączniki w
miejscach oznaczonych w projekcie. Przy osadzaniu na pełną zalewkę w okładzinie pionowej płyty o powierzchni do 0,60 m² powinny mieć co najmniej dwa punkty zakotwienia, płyty o powierzchni powyżej 0,60 m² - cztery punkty, a w okładzinie podwieszonej – zgodnie z indywidualnym projektem.
6. Gniazda na kotwie i trzpienie lub klamry w płytach o grubości nie mniejszej niż 6 cm mogą być wykonane
ręcznie lub mechanicznie, w płytach zaś cieńszych nawiercone wiertarką. Przekrój gniazda w okładzinie
osadzonej na zalewkę powinien być dwukrotnie większy od przekroju elementu kotwiącego. Przekrój gniazda
w okładzinie osadzonej na sucho bez zaprawy powinien być większy o 2 mm od przekroju elementu
kotwiącego lub według dokumentacji stosowania tulei przesuwnych.
7. Głębokość gniazd, w zależności od rodzaju kamienia, z którego są wykonane elementy okładziny, powinna
wynosić:
a) 20 – 25 mm w elementach ze skał magmowych i przeobrażonych oraz z wapieni zbitych i dolomitów,
b) 25 – 30 mm w elementach z piaskowców twardych,
c) 30 – 50 mm w elementach z piaskowców miękkich, wapieni lekkich i tufów.
8. Przy osadzaniu elementów na sucho obowiązuje stosowanie wymiarów płyt według ustalonych warunków rozszerzalności termicznej, a kotwienie winno być wykonane według zasad rozkładu kotew w poziomie i pionie. Szczegóły powinny być podane w dokumentacji.
9. Elementy kamienne mogą być również klejone do podłoża. Przy takim założeniu muszą być spełnione następujące warunki:
1) dokładne wykonanie elementów kamiennych z zachowaniem jednakowej grubości z tolerancją do 1mm,
2) przygotowanie strony tylnej (przyklejanej) w fakturze odpowiadającej wymaganiom zastosowanych klejów,
3) przygotowanie podłoża według wymagań dokumentacji oraz potrzeb zapewniających wartość klejenia.
Przygotowanie elementów i podłoża do osadzania okładziny
1. Przed przystąpieniem do osadzania elementów, gniazda oraz powierzchnie boczne i tylne płyt okładzinowych powinny być oczyszczone i zwilżone wodą.
2. Bezpośrednio przed przystąpieniem do licowania powierzchni podłoże powinno być starannie oczyszczone z resztek zaprawy, z tłustych plam, kurzu, błota, a następnie dokładnie zmyte czysta wodą.
3. Jakość elementów kamiennych dostarczonych na stanowisko robocze powinna być sprawdzona przed ich montażem. Ponadto elementy okładziny powinny być dobrane pod względem barwy, odcieni i naturalnych rysunków (użylenia) kamienia oraz dopasowane w trakcie próbnego ułożenia na sucho.
4. Elementy osadzane na sucho powinny mieć uprzednio wywiercone otwory na kotwy i panewki. Podłoże powinno być starannie wyrównane, a w zależności od potrzeb izolowane (rys. 26-3).
Rys. 26-3.
Osadzanie bez zalewki, kotwienie płyt w zależności od podłoża: a) kotwienie w pionie (I – podłoże betonowe, II – podłoże z cegły), b) kotwienie w poziomie (I – podłoże betonowe, II – podłoże z cegły)
1 – trzpień elastyczny, 2 – trzpień sztywno osadzony, 3 – płyta oporowa
