Wyłoniono najlepsze projekty XIV edycji konkursu International Stone Architecture Award. Ustanowiona w 1987 roku nagroda wyróżnia budowle, w których w niebanalny i uniwersalny sposób zastosowano kamień naturalny. Pośród nagrodzonych realizacji znajdziemy m.in. osiedle mieszkań socjalnych z litego kamienia!

Konkurs International Stone Architecture Award to nieodłączny element włoskich targów Marmomacc. Tym razem jury przewodniczył architekt Vincenzo Pavan z Wydziału Architektury Uniwersytetu w Ferrarze, a wśród oceniających prace, nadesłane z 18 krajów, znaleźli się: Francesco Dal z Wydziału Architektury Uniwersytetu w Wenecji, Juan José Lahuerta z barcelońskiej ETSAB, Werner Oechslina z ETH Zürich, Cino Zucchi z Wydziału Architektury Uniwersytetu w Mediolanie. Po wnikliwej analizie i pogłębionej dyskusji w połowie lipca wyłoniono najlepsze spośród 31 inwestycji, powstałych w ostatnich kilku latach. Kryterium wyboru najciekawszych stanowiły koncepcje, które interpretują świat kamienia z wykorzystaniem nowych technik i sposobów komunikacji, acz w pełnym poszanowaniu zastanego krajobrazu.

Pośród zwycięzców konkursu znalazły się: meczet Sancaklar, Muzeum Jumex, kompleks biurowców Hagenholzstraße, Giant’s Causeway Center, Massive Stone Social Housing oraz rezydencja w Tuscolano.

1/ Pierwsza z realizacji, która znalazła się w gronie laureatów tegorocznej edycji International Award Architecture in Stone, jest dziełem pracowni Emre Arolat Architects. Stambulska świątynia swoją niezwykłość zawdzięcza przede wszystkim wyjątkowo udanemu i malowniczemu wkomponowaniu w krajobraz. Do budowy meczetu Sancaklar użyto chropowatych i ostrych kamieni. Architektów od początku nie obowiązywały specjalne wytyczne, chociażby to, gdzie powinna znajdować się sala modlitw. Tym właśnie zainspirowali się architekci, bo przestrzenią do modlitw postanowili uczynić cały teren meczetu. Mimo że znajdują się w nim zarówno tradycyjne pomieszczenia, jak i gabinety, jest on przede wszystkim płaskim, tarasowo rozciągniętym wzdłuż zbocza budynkiem. Meczet jest prywatną inicjatywą rodziny Sancaklar, której celem było pokazanie, że świątynia powinna być przeciwieństwem zamykania się na świat. Przestrzenią modlitewną stał się nie tylko budynek, ale nawet schody i pokaźne tarasy z oczkami wodnymi, które po zachodzie podświetla się tak, by refleksy świetlne były widoczne na elewacjach z kamienia. Inwestycję ukończono w roku 2012. Notabene to właśnie oryginalna kompozycja przestrzenna skłoniła także jury sławnej w świecie architektów nagrody im. Miesa van der Rohe do wyróżnienia oryginalnego projektu.

2/ Kolejną realizacją jest Muzeum Jumex, zaprojektowane przez studio David Chipperfield Architects. Budowla stanęła w roku 2013 w dzielnicy Mexico City Polanco i od razu stała się domem dla jednej z największych prywatnych kolekcji sztuki współczesnej w Ameryce Łacińskiej. Górne piętra są miejscem wystaw czasowych i stałej kolekcji, a niższe urządzono z myślą o organizacji konferencji i występów artystycznych – spełniając tym samym życzenie fundatora, by miejsce to stanowiło zalążek centrum kulturotwórczego dla społeczności lokalnych, turystów i oczywiście wszystkich miłośników sztuki.

Muzeum Jumex usytuowano w wybitnie zurbanizowanym otoczeniu, bo w sąsiedztwie głównych arterii komunikacyjnych i stacji kolejowej Ferrocarril de Cuernavaca. Budynek charakteryzuje się interesującą bryłą oraz niepowtarzalnym dachem. Fasady gmachu wykonane są z płyt trawertynu Xalapa. Z kolei wnętrza muzeum Jumex powstały przy wykorzystaniu tynku, szkła, betonu i kamienia. Z marmuru wykonano m.in. wielokolorowe ściany wewnętrzne, których autorem jest Martin Creed.

3/ Z kolei kompleks biurowców Hagenholzstraße w Zurychu, który powstał według koncepcji Maxa Dudlera, charakteryzuje się prostą formą, przypominającą… kostkę Rubika, acz nie brak mu akcentów ekspresjonizmu. Na pewno wyróżnia się kubaturą (403 tys. m³) i wysokością na tle sąsiadującej zabudowy, stanowiąc od niedawna punkt orientacyjny w przestrzeni miasta. Elewacje z kamienia i szkła wyróżniają się wyraźnymi pionowymi liniami, które powtórzono w mniejszej skali na górnych piętrach, wyznaczając tym samym siatkę dla otworów okiennych. Użytkownicy kompleksu Hagenholzstraße mogą cieszyć się pokaźnymi przeszkleniami okien, bo te ciągną się od samej podłogi po sufit. Wspomniana elewacja składa się z 37 tysięcy ściśle przylegających do siebie bazaltowych płyt, utworzonych swego czasu przez wybuch wulkanu. O ile ściany gmachu cieszą oko kamieniem, to już połać dachów obsadzono trawnikami. Rok temu otwarto tu zresztą dla turystów nowoczesne centrum obsługi, a w podcieniach ulokowały się kawiarnie.

4/ Pokutuje przeświadczenie, że kamień to budulec luksusowy, zarezerwowany więc raczej dla ludzi z wyższych sfer, skoro też dawniej był budulcem li tylko dla książęcych pałaców, kościołów i miejskich ratuszy. Dzielnica mieszkań socjalnych w Cornebarrieu (Francja) dowodzi, że materiał ten nie musi stanowić o estetyce ekskluzywnych budowli. Social Housing zbudowano w całości z kamienia, bo tak było racjonalniej! Jest on w całości zbudowany z 40-centymetrowej grubości nośnych ścian wapiennych, które już dowiodły wysokiej efektywności energetycznej mieszkań. Lite bloki skalne powstały w kamieniołomie Beaulieu, skąd odpowiednio ponumerowane trafiły na plac budowy. Do ich spajania użyto cienkowarstwowej zaprawy wapiennej. Koncepcję biura Perraudin Architectes najwyżej oceniono właśnie za dużą bezwładność cieplną budynków, które umiejętnie wkomponowano w nową część dzielnicy mieszkaniowej. Przykładowo: stolarkę okienną wykonano z modrzewia, który dominuje w sąsiadującym z osiedlem obszarem leśnym.

5/ Piątą z nagrodzonych prac znajdziemy w pobliżu nadmorskich formacji skalnych Grobli Olbrzyma – jednego z najpiękniejszych w Europie klifowych krajobrazów Irlandii Północnej, złożonych 37 tysięcy bazaltowych kolumn wyłaniających się z oceanu. Kilka mil od miasteczka słynącego z destylarni Bushmills wybudowano kompleks turystyczny Giant’s Causeway Center. Kształt budynku jest zdefiniowany poprzez imponującą reinterpretację natury kamienia. Wyrazistość architektury uzyskano, wtapiając obiekt w skaliste nadbrzeże i prowadząc ścieżki dydaktyczne wprost do urwiska z podziemnego parkingu. Specjaliści z Henegan Peng Architects stworzyli wnętrza obiektu pełne surowości dzięki pionowym elementom kamiennym, zdefiniowanym przez połączenie kolumn bazaltowych i takich też okiennic. Oceniający realizację chwalą spójną kompozycję projektu, wtopioną w krajobraz skał i pobliskich terenów zielonych.

6/ Jury tegorocznej edycji International Stone Architecture Award zwyczajowo też uhonorowało postać architekta, którego aktywność odcisnęła wybitne piętno na promocji naturalnego budulca. Adalberto Libera (1903–1963), jedna z najbardziej oryginalnych postaci na XX-wiecznej włoskiej scenie architektonicznej, pracował na zlecenie instytutu INA Casa, odpowiedzialnego za powojenną odbudowę Włoch. Za sztandarowe dzieło architekta uznano rzymską rezydencję w dzielnicy Tuscolano. „Horyzontalną rezydencję” wzniesiono w 1954 roku z wykorzystaniem lokalnych odmian kamienia. Projekt inspirowany jest śródziemnomorskimi oraz afrykańskim wzorcami.

Szczegóły realizacji prezentowanych inwestycji z udziałem kamienia będzie można podziwiać podczas Marmomacc 2015 w strefie Architecture & Design (w strefie Castelvecchio Gallery pomiędzy pawilonem nr 2 i 3).