ZABAWKI Z KAMIENIA
- Szczegóły
-
Opublikowano: poniedziałek, 04, maj 2015 12:15
Człowiek w swej historii nauczył się wykorzystywać kamień do najprzeróżniejszych celów, najczęściej jako materiał budowlany, rzeźbiarski itp. Jednak kamień może też być zabawką, a zabawka to nieodłączny atrybut zabawy, czyli jednej z najstarszych form działalności człowieka rozwijającej umysł i sprawność fizyczną.
Łukasz Gołębiowski w 1831 r. pisał: „Zabawa jest celem gry najprostszej, najlichszej i najwyszukańszej, tysiąc kombinacyi za sobą pociągającej”. Wśród zabawek są zabawki olśniewające swoim bogactwem, pociągające wymyślną konstrukcją, są też zabawki proste, prymitywne, wydawałoby się – ubogie, do nich zaliczamy kamień. W historii robiono z kamienia lalki, figurki zwierząt, pionki do gry, jo-jo, piłki i wiele innych. Najciekawsze zastosowanie kamienia jako zabawki w jego naturalnej formie znane jest do dziś. Kamieniem rzuca się do celu i na odległość, „puszcza kaczki” na wodzie itp. Z wybranych kamieni robi się kręgle i tory przeszkód. Grającym w „klasy” kamień służy jako tak zwane szkiełko.
W Muzeum Zabawek w Krynicy-Zdroju można podziwiać pchełki, czyli małe płaskie kamyczki – gra znana pod każdą szerokością geograficzną. Małe kamyczki to także „gra w kamyczki” – podrzucane, łapane ręką, dobierane z ziemi. Najstarsze klocki świata „mały budowniczy” – to również kamienie, z których dziecko stawia minibudowle własnego projektu. Do tych „prymitywnych” zabaw można wrócić, będąc na wycieczce plenerowej z dzieckiem.
W XIX w. zaczęto produkować ekskluzywne zestawy klocków z kamienia. W 1875 r. w Niemczech bracia Otto i Gustave Lienthal opracowali unikalną formułę mieszanki do tworzenia klocków (mieszanka na bazie piasku, kredy i oleju lnianego). Otto był inżynierem i pionierem awiacji, natomiast Gustave był artystą i pracował dla doktora Jana Georgensa, wydawcy książek edukacyjnych, oraz magazynu „Neuer Kindergatren”, który wydawał we współpracy z Friedrichem Frobelem (pedagog, teoretyk, czołowy kreator wychowania przedszkolnego). Frobel jako jeden z pierwszych dostrzegł, że dzieci poprzez aktywny kontakt z podstawowymi formami miały odkrywać właściwości i strukturę przedmiotów, oraz rozpoznał zabawę klockami jako bardzo ważny proces edukacji. Wraz z magazynem „Neuer Kindergatren” produkowano równolegle linię edukacyjnych zabawek obejmującą gry stołowe, mozaiki, przy których produkcji pracował Gustave Lienthal. W wyniku tej współpracy Gustave, zainspirowany teoriami Frobela o istocie klocków i naturalnych materiałów w edukacji dzieci, wpadł na pomysł stworzenia klocków budowlanych z kamienia. Swoją unikalną mieszankę do produkcji klocków stworzył wraz z bratem Ottonem. Ich celem było, aby klocki w dotyku jak najbardziej przypominały naturalny kamień, aby dzięki nowej fakturze uzyskały lepszą niż klocki drewniane przyczepność oraz aby konstrukcje z owych klocków były bardziej stabilne.
W 1880 r. bracia Lienthal w związku z olbrzymimi długami zostali zmuszeni do sprzedania swojej formuły „kamienia” przedsiębiorcy Friedrichowi Richterowi, który w tym samym roku otrzymał patent na ww. formułę. W 1884 r. opracował własne zestawy klocków w dwóch wielkościach: 20 mm i 25 mm, które zaczęto nazywać „Richter’s Anker-Steinbaukasten”. Były to pierwsze na świecie klockowe systemy konstrukcyjne, które bardzo szybko zyskały uznanie i stały się prawdziwym hitem na całym świecie. Dość powiedzieć, że katalogi produktów Richtera były drukowany w 13 językach (także w polskim). Richter otworzył w tym czasie także instytut sztuki, gdzie artyści, ilustratorzy i architekci opracowywali plany konstrukcji i projekty dla zestawów klocków.
Richter jako jeden z pierwszych dostrzegł potencjał w klockach budowlanych jako dziedziny hobbystycznej dla dorosłych i działania marketingowe firmy rozszerzyły się, obejmując również starszych konstruktorów. Na fali sukcesów Richtera produkcją klocków z kamienia zainteresowała się konkurencja, acz stało się to dopiero kilka lat po jego śmierci. Dwie najbardziej znane konkurencyjne firmy produkujące klocki kamienne to Bing i Pantheon, jednakże ich udział w rynku klocków był mniejszy niż 10%.
W sumie Richter opracował ponad 400 różnych zestawów konstrukcyjnych i około 1200 różnych kształtów klocków. W ciągu 83 lat jego firma sprzedała około 5 miliardów sztuk klocków (!).
Po jego śmierci firmę podzielono, reorganizowano, a w końcu – w roku 1963 r. – zamknięto. W 1994 roku rozpoczyna się nowy rozdział w historii słynnego producenta klocków, tym razem obecnego na rynku pod nazwą Anker Stein Baukasten GmbH, który korzystając z dawnych formuł i wzorów, produkuje klocki dla współczesnych odbiorców.
Daniel Zasada