Odważniej wchodzą na elewacje domów (polskie projekty Barycz Saramonowicz, Kropka Studio), obiektów publicznych (winnica Napa Valley projektu Herzog de Meuron czy FreeportLuxemburg pracowni 3MB). Często z gabionów zbudowane są wewnętrzne ściany, bary, kolumny. Warto przeanalizować na kilku przykładach, czy tylko wartości estetyczne gabionów zwracają uwagę architektów na całym świecie. Jak często naturalność i prostota tej techniki budowania okazują się wartością nadrzędną i najważniejszą? Wszak naturalnym katalizatorem dla zastosowania gabionów są uwarunkowania krajobrazowe – geniusloci otoczenia, w którym ma powstać budynek.

Metropolitan Park w Santiago de Chile jest ogromnym, liczącym ponad 37 hektarów, multidyscyplinarnym kompleksem, położonym w górach Cerro Chen. Park ten ma dać mieszkańcom pobliskich miast miejsce na mądrze pomyślany, chroniący środowisko naturalne wypoczynek, łącząc funkcje sportowe, wypoczynkowe, kulturalne, ale też religijne. W założeniu parkowym planowane było między innymi Centrum Edukacji Ekologicznej, obejmujące sale lekcyjne, aule oraz ekspozycję lokalnych gatunków zwierząt i roślin.

W 2006 roku zbudowano pierwszy obiekt Centrum, w którym znajduje się recepcja, przestrzeń wystawiennicza, zaplecze sanitarne i kawiarnia. Odpowiedzialna za projekt chilijska pracownia PoliduraTalhoukArquitectos już na wstępie chciała maksymalnie zintegrować budynek z ideą Metropolitan Park. Założeniem projektowym było stworzenie obiektu, który nie wnosi na siłę nowej jakości, ale kontynuuje motyw  ruin Pucara de Chena – czyli pozostałości fortyfikacji Inków.  Architekci wybrali kamień na dominujący materiał budowlany, ale nie w formie jednolitych płyt czy okładzin kamiennych, tylko w formie gabionów wypełnionych skałami z okolicznych gór. Gabionowe ściany o grubości 10 cm zbudowane z kwadratowych modułów 3×3m pozwalają filtrować do wnętrza światło, sprawiając, że budynek ma szansę zintegrować się z otoczeniem. Czas pozwoli na akomodację w gabionowych strukturach osadów, piasku, porastanie mchem, pnączami, dzięki czemu ten i kolejne planowane budynki wtopią się w krajobraz, stanowiąc naturalną konsekwencję otoczenia.

Technologia gabionów jest też odpowiedzią na szeroki trend rozwiązań proekologicznych i budownictwa zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jeżeli zrozumiemy ów rozwój jako wykorzystanie lokalnych materiałów, specyfiki klimatycznej, niskich kosztów utrzymania, korzystania z lokalnej siły roboczej, nie powinien dziwić fakt, że konkurs na bibliotekę publiczną w Valencii w Kolumbii wygrało czterech młodych architektów: Carlos Meza, AlejandroPiñol, GermánRamírez, Miguel Torres– proponując kompleks składający się z czterech części, z których każda nawiązuje do którejś z lokalnych technik budowania lub lokalnych materiałów budowlanych. Jednym z dominujących elementów biblioteki są ściany gabionowe, wypełnione kamieniami z pobliskiej rzeki, które dzięki swojej strukturze tworzą atmosferę naturalności i przenikania ze środowiskiem na zewnątrz. Dzięki temu obiekt jest przyjazny, nie budzi obaw swoją wyszukaną formą – lecz zachęca do odwiedzin, przekonuje do siebie, przyciąga swoją bezpretensjonalnością ludzi narażonych na co dzień na walki karteli narkotykowych, zamachy i wszechobecną nierówność społeczną.

Podobne wartości techniki gabionowej wykorzystano w projekcie R (The Ruble House) w Bejrucie. Pracownia IDEA SarlConsultants, poszukując rozwiązań, które szybko pozwoliłyby ponownie zabudować i przywrócić do życia zniszczone podczas działań wojennych w 2006 r. miejscowości w Libanie, zwróciła uwagę na technikę gabionów. Architekci zrozumieli, że w zasięgu ręki mają znaną od lat technikę, która może zrewolucjonizować szybkość, tryb, koszty budowania oraz socjoekonomiczne wskaźniki ożywienia społeczności dotkniętych różnego rodzaju klęskami żywiołowymi czy działaniami wojennymi. Firma IDEA Sarlzaproponowała, aby metalowe kosze wypełnić tutaj gruzem – pozostałościami po zniszczonych, zburzonych budynkach, zbombardowanych drogach, kamieniami z lokalnych terenów górzystych czy rzek. Wnętrze ustabilizowano na cementowej płycie, ściany wewnętrzne wyłożone mogą być płytami gipsowymi, dach oparty został na lekkiej konstrukcji metalowej.

Ściany zewnętrzne nie wymagają dodatkowej pracy – gdyż gabiony mogą porastać zielenią. Jest to o tyle proste rozwiązanie dla ofiar wszelkich kataklizmów, że daje pracę – wymaga zaangażowania lokalnych sił roboczych – ludzi, którzy zrobią gabiony, wypełnią je dostępnym materiałem i odpowiednio ustawią. W ciągu 2–3 tygodni można uporządkować teren, budując najpotrzebniejsze obiekty – czy to domy mieszkalne, czy obiekty publiczne: szpitale, szkoły, urzędy.  Niezwykle ważny jest aspekt psychologiczny całego procesu – znikają dzięki temu zniszczenia, a ze zdegradowanego krajobrazu wyłania się nowe życie, nowe schronienie, nowy porządek. Mimo swego tymczasowego charakteru budynki z gabionów w tej konstrukcji są bardzo trwałe. Po ich wykorzystaniu mogą zostać rozebrane, a gabiony wykorzystane ponownie np. do budowy dróg, wzmocnienia brzegów rzek. Projekt R zdobył już wiele nagród i wyróżnień na całym świecie.Pozostaje mieć nadzieję, że równie intensywnie będą powstawać obiekty budowane według podobnej idei.

W podanych przykładach mamy pełną definicję popularnego trendu sustainablearchitecture– recykling, lokalne materiały, lokalna siła robocza oraz ogromne znaczenie socjologiczne. Czy spodziewali się Państwo, patrząc na kolejny gabionowy płot czy ławkę, a nawet ścianę domu, że w tej prostej metodzie budowania jest tak ogromny potencjał? Gabiony są świetnym przykładem na to, jakie dodatkowe wartości, oprócz estetycznych, może nieść ze sobą dobrze przemyślana, zaprojektowana i zbudowana przestrzeń.

prezes zarządu

Fundacja Twórców Architektury

Źródła:

www.polidura-talhouk.com

www.migueltorresarquitecto.com

www.IDEACON.com